دلایل عدم استجابت دعا
سبب رد دعا
گاهى دعا كننده شرايط و آداب دعا را رعايت كرده و از موانع استجابت دعا نيز مصون است ولى در عين حال دعايش به اجابت نمى رسد، دليل آن چيست؟
به نظر مى رسد دو امر عمده سبب رد دعا مى شود:
الف. مصلحت
واضح است كه علم انسان محدود بوده و به همه جوانب امور خود آگاه نيست. از اين رو گاه مى پندارد امرى راى او مطلوب و مفيد است كه در واقع چنين نيست و گاه گمان مى كند امرى براى او مضر و مطلوب است كه در واقع بر عكس آن مى باشد. قرآن نيز اين امر را با لحن هاى گوناگون مطرح كرده است.[144]
دعا كننده گاه فكر مى كند خواسته و نيازى را كه به محضر خدا ارائه كرده و تقاضاى انجامش را داشته است به مصلحت اوست؛ ولى از آنجا كه خداوند عالم به همه امور است مى داند كه در واقع چنين نيست و از اين رو آن تقاضا و دعا را رد مى كند يا مى داند در زمان ديگرى اين نياز به نفع اوست و به اين جهت اجابت آن را به تأخير مى اندازد.
در اين كلام اميرالمؤمنين تأمل فرماييد:
«بسا ممكن است اجابت دعا را به تأخير اندازد تا پاداش فزون ترى بهره سائل شود و عطاى شخص اميدوار كامل تر شود. و بسا ممكن است درخواستى داشته باشى كه به تو ندهند و به جاى آن خيرى در اين دنيا يا آخرت به تو ببخشند، يا آن را با چيزى كه برايت بهتر است جابه جا كنند. بسا دنبال چيزى باشى كه اگر به تو داده شود نابودى دينت در آن باشد».[145]
در حكايت ذيل نيز كه مولانا به خوبى اين مسأله را تبيين كرده است تدبر كن:
دزدكى از مارگيرى، مار بود
زابلهى آن را غنيمت مى شمرد
وا رهيد آن مارگير از زخم مار
مار، كشت آن دزد او را زار زار
مار گيرش ديد، پس بشناختش
گفت: از جان، مارِ من پرداختش
در دعا مى خواستى جانم از او
كش بيابم مار، بستانم از او
شكر حق را كآن دعا مردود شد
من زيان پنداشتم، و آن سود شد
بس دعاها كآن زيان است و هلاك
وز كرم مى نشنود يزدان پاك
ب. دوستدار تداوم دعا از سوى خداوند
گاه سبب رد يا تأخير در اجابت دعا بدان خاطر است كه خداوند دوست دارد كه حال لطيف و خوش دعا كننده همچنان بردوام باشد زيرا محبوب ترين كارها نزد خداوند متعال در روى زمين دعاست «حب الاعمال عند الله تعالى على وجه الارض الدعا»[146].
و به فرمايش امام باقر (علیه السلام) :
«ما من شى ء افضل عند الله من الا سئل»[147]؛
«من هيچ چيز نزد خدا بهتر از درخواست كردن از او نيست».
امام صادق (علیه السلام) در روايتى مى فرمايد:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«بنده هنگامى كه دعا مى كند، خداوند به دو فرشته مى گويد: دعايش را مستجاب كردم لكن او را در نيازش محبوس داريد [و اجابتش را به تأخير افكنيد ]زيرا من دوست دارم كه صوتش را بشنوم».[148]
اى بسا مخلص كه نالد در دعا
تا رود خلوصش بر سما
تا رود بالايى اين سقف برين
بوى مجمر از انين المذنبين
پس ملائك با خدا نالند راز
كاى مجيب هر دعا! و اى مستجار!
بنده مؤمن تضرع مى كند
او نمى داند به جز تو مستند
تو عطا بيگانگان را مى دهى
از تو دارد آرزو هر مشتهى
حق بفرمايد: كه نه از خوارى اوست
عين تأخير عطا، يارى اوست
حاجت آوردش ز غفلت، سوى من
آه كشيدش مو كشان در كوى من
گر برارم حاجتش، او وا رود
هم در آن بازيچه، مستغرق شود
گرچه مى نالد به جان يا مستجار
دل شكسته، سينه خسته، گو: بزار
خوش همى آيد مرا آوازِ او
وآن خدايا گفتن و آن رازِ او
* * *
بى مرادى مؤمنان از نيك و بد
تو يقين مى دان كه بهر اين بود[149]
[144]. از جمله نگا: بقره2، آيه 216؛ نساء(4)، آيه 19؛ كهف(18)، آيات 82-60 و…
[145]. نهج البلاغه، نامه 31.
[146]. اصول كافى، ج 2، ص 467.
[147]. وسائل الشيعة، ج 4، ص 1092.
[148]. اصول كافى، ج 2، ص 489.
[149]. مثنوى، دفتر ششم، 25-4217 و 4237.
منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها«دعا و توسل».
