خمس رهن و اجاره منزل

خمس رهن و اجاره منزل

در نوشتار قبل « احکام رهن و اجاره ملک » مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

خمس اجاره

پرسش 76 . طبقه بالاى خانه اى (پيش از سكونت در آن) به اجاره داده شده، آيا به آن خمس تعلق مى گيرد؟

آيات عظام امام، فاضل، سيستانى و مكارم: حكم سرمايه را دارد و بايد خمس آن را بپردازد؛ مگر آنكه با پرداخت خمس آن، نتواند امرار معاش كند.

آيات عظام بهجت، تبريزى و نورى: آن مقدار از سرمايه (طبقه ديگر خانه) كه اداره زندگى به آن بستگى دارد، خمس ندارد؛ ولى به مقدار بيش از آن، خمس تعلق مى گيرد.

آيات عظام خامنه اى، صافى و وحيد: حكم سرمايه را دارد و بايد خمس آن را بپردازد و چنانچه نمى تواند با پرداخت خمس آن امرار معاش كند، مى تواند با حاكم شرع دستگردان نمايد.[3]

پرسش 77 . خانه اى دو طبقه تهيه و بيش از يك سال در هر دو طبقه زندگى كرده ايم (هر دو طبقه مورد نياز است)؛ اكنون تصميم گرفته ايم به طور موقت يك طبقه آن را براى اداره زندگى اجاره بدهيم؛ آيا به اين طبقه سر سال خمس تعلق مى گيرد؟

همه مراجع: به اصل طبقه خانه خمس تعلق نمى گيرد؛ ولى به پول اجاره ـ چنانچه تا سر سال خمسى زياد بيايد ـ خمس تعلق مى گيرد.[4]

تبصره. بايد توجه داشت كه در سؤال مذكور، طبقه خانه هنوز از مؤونه بودن خارج نشده است؛ هر چند به طور موقت از آن استفاده نمى كنيد. از اين رو به آن خمس تعلق نمى گيرد.

خمس رهن

پرسش 78 . آيا به پولى كه از درآمد كسب تهيه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت مى شود، خمس تعلق مى گيرد؟

آيات عظام امام و سيستانى: خمس دارد و هر زمان دريافت شد يا دريافت آن ممكن باشد، بايد فورا خمس آن را بپردازد.[5]

آيات عظام بهجت، تبريزى، فاضل و وحيد: چنانچه بدون پول رهن، نياز مسكن او تأمين نمى شود، خمس ندارد و هر زمان آن را باز پس گرفت و نيازى به آن نداشت و از مخارج سال زياد آمد، خمس دارد.[6]

آيه اللّه خامنه اى: هنگامى كه براى اين منظور نياز دارد، پرداخت خمس آن واجب نيست؛ ولى هر زمان آن را بازپس گرفت، بايد خمس آن را بدهد؛ مگر آنكه براى اجاره در جاى ديگر به آن نياز داشته باشد.[7]

آيات عظام مكارم و صافى: پول «رهن» جزء مؤونه است و خمس ندارد؛ ولى اگر آن را باز پس گرفت و نيازى به آن نداشت، بنابر احتياط خمس آن را بپردازد.[8]

آيه اللّه نورى: اگر نتواند خانه را از راه ديگرى اجاره كند، به مبلغ مذكور خمس تعلق نمى گيرد.[9]

تبصره. فرض مسأله جايى است كه رهن خانه به صورت معامله شرعى، انجام گرفته است.

پرسش 79 . پولى كه صاحبخانه در قالب رهن و اجاره از مستأجر مى گيرد و با آن كار مى كند؛ آيا سر سال به آن خمس تعلق مى گيرد؟

همه مراجع: اصل رهن (قرض) خمس ندارد؛ ولى به سود آن، چنانچه تا سر سال خمسى اضافه آيد، خمس تعلق مى گيرد.[10]

تبصره 1. پولى كه به عنوان اجاره خانه گرفته مى شود؛ چنانچه تا سر سال خمسى در نيازهاى زندگى هزينه نشود، به آن خمس تعلق مى گيرد.

تبصره 2. اصطلاح «رهن» در رهن و اجاره خانه غلط مشهور است، اصطلاح قرض و اجاره (اجاره به شرط قرض) صحيح است. از اين رو اصل قرض خمس ندارد.

• [1]امام، استفتائات، ج 1، س 35؛ مكارم، استفتائات، ج 2، س 543؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 765 و 708 .
• [2]نورى، استفتائات، ج 1، س 271؛ تعليقه تبريزى، م 32؛ تبريزى، استفتائات، س 948؛ بهجت، توضيح المسائل، م 1401.
• [3]صافى، جامع المسائل، ج 1، س 647 و 656 و دفتر: صافى، خامنه اى و وحيد .
• [4]امام، استفتائات، ج 1، س 41؛ صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 715 و 740؛ خامنه اى، اجوبة، س 888 و 899 و 922؛ تبريزى، استفتائات، س 826 و 888؛ مكارم، توضيح المسائل، م 1507؛ نورى، استفتائات، ج 1، 267؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 702؛ بهجت، توضيح المسائل، م 1376؛ دفتر: وحيد و سيستانى.
• [5]امام، استفتائات، ج 1، س 116؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 687؛ دفتر: سيستانى.
• [6]بهجت، توضيح المسائل، م 1396؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 687 و 688؛ دفتر: وحيد و تبريزى.
• [7]خامنه اى، اجوبة، س 897 و 945.
• [8]مكارم، استفتائات، ج 2، س 524 و توضيح المسائل، م 506؛ صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 707.
• [9]نورى، استفتائات، ج 2، س 344.
• [10]خامنه اى، اجوبه، س 966 ؛ دفتر: همه مراجع.(احكام خمس،پرسمان).
  

  ---

پول رهن مستأجر

س25: آیا خمس پولی که مستأجر به عنوان رهن (پولِ پیش) به موجر می‏‌دهد، بر عهده مستأجر است یا موجر؟
ج) اگر از منفعت کسب مستأجر باشد، بر او واجب است که بعد از گرفتن آن از موجر، خمس آن را بپردازد، و خمس آن بر عهده موجر که آن مال را به عنوان قرض می‏‌گيرد، واجب نيست.

خمس قرض الحسنه ی مستأجر

س۱۶. آیا به مبلغی که صاحب خانه از مستأجر به عنوان قرض الحسنه (رهن) می‌گیرد، خمس تعلّق می گیرد؟

ج. مبلغ مذکور خمس ندارد.

س26: معمول است که برای اجاره‌‌ی خانه مقداری پولِ پیش پرداخت می‏‌کنند، اگر این پول از منافع کسب باشد، و چند سال در نزد صاحب خانه بماند آیا پس از دریافت بلافاصله باید خمس آن پرداخت شود و در صورتی که بخواهد با همان پول در جای دیگر منزل اجاره کند، چه‌طور؟
ج) خمس آن بلافاصله بايد پرداخت گردد ولی اگر به اين پول برای اجاره‌‌ی منزل نياز دارد می‌تواند با کسب اجازه پس از رفع نياز پرداخت نمايد.

س210: كسی كه سال خمسی‌اش نزدیك است و یك‌باره پول هنگفتی كه مورد نیاز است بدست می‌آورد (از محل کسب و رهن منزل) آیا برای این پول می‌تواند یك سال خمسی جدا در نظر بگیرد یا باید در پایان همان سال خمسش را بدهد؟

ج) با مجموع درآمد همان سال روی‌ هم حساب می‌شود و در زائد بر مؤونه خمس دارد، ولی پول بابت رهن منزل اگر منزل خود را اجاره داده و از مستأجر پولی به اسم رهن گرفته، آن پول در واقع قرض است و خمس ندارد.

اجوبه الاستفتائات.

خمس طبقات اضافی منزل مسکونی

س۶. کسی که یک ساختمان سه طبقه دارد و در یک طبقه آن خودش ساکن است و در طبقه دیگر آن پسرش با خانواده ساکن است و طبقه سوم را هم به اجاره داده است. آیا به آن دو طبقه اضافی ساختمان مزبور خمس واجب می شود یا نه .

جواب: اگر اسکان فرزندش عرفاً جزء هزینه ها و شأن زندگی او محسوب می شود، طبقه دوم خمس ندارد، اما طبقۀ سوم را اگر با درآمد کسب تهیه کرده است و از ابتدا مورد نیاز نبوده و آن را اجاره داده است، خمس دارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

خمس منزل اجاره داده شده برای تأمین هزینه زندگی [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش :آیا به منزلی که شخص اجاره داده است تا هزینه زندگی او تامین شود خمس تعلّق می گیرد؟

پاسخ :

اگر در آن خانه زندگی می کرده است خمس ندارد اما در صورتی که خانه را جهت اجاره دادن و استفاده از درآمدش خریده باشد خمس دارد و آنچه از مال الاجاره آن تا پایان سال خمسی باقی می ماند آن هم خمس دارد.

و افزایش قیمت در صورت فروش نیز مشمول خمس است ولی اگر برای تامین زندگی در زحمت می افتد مجاز است خمس آن را به ذمّه بگیرد و هر زمان توانست بپردازد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

۱۵پرسش: مبلغی را که به عنوان ودیعه به مؤجر می دهیم، خمس دارد؟ مبلغی را که به عنوان ودیعه از مستأجر می گیریم، خمس دارد؟

پاسخ:

اولی خمس دارد و اگر سر سال خمس گرفتن آن ممکن نباشد می توانید تا نقد شد خمس آن را بدهید. و دومی خمس ندارد.

 ۷۶پرسش: به مبلغی که به عنوان رهن که در اجاره مغازه و یا منزل سپرده می شود خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: هر گاه آن مبلغ را پس بگیرد، خمس دارد .

۹۵پرسش:

۱- پولی را که انسان بابت خرید خانه جمع آوری می کند خمس دارد؟
۲- پولی را که فرد در قرارداد به رهن واجاره بعنوان قرض الحسنه به موجر می پرداخت خمس دارد؟
۳- پولی را که فرد به فرد دیگر قرض می دهد خمس دارد؟
پاسخ: هر سه مورد خمس دارد.

۹۷پرسش: چگونه می شود به رهن خانه خمس تعلق نگیرد؟

پاسخ: اگر رهن خانه از پولی باشد که اگر صرف در مؤونه نشود باید خمس آن را داد راه فرار و چاره ای که خمس ندهید وجود ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی

•  

  *- ويژه نامه احكام خمس

  • خمس پول فروش خانه
  • خمس ساختمان نیمه ساز
  • آیا زمین خمس دارد
  • خمس پس انداز زيارت
  • خمس فیش حج و عمره
  • آیا پس انداز خمس دارد