خدمت کردن به خلق به جاى نماز

خدمت به جاى نماز

پرسش 27 . مگر نه اين كه با ارزش ترين اعمال خدمت به مردم است! پس اگر كسى به ديگران خدمت بكند مثل كسانى كه با اختراعات خود به مردم خدمت مى كنند ديگر چه نيازى به نماز دارد!؟

بديهى است ريشه و عامل خدمات، ارزنده تر از يك خدمت است زيرا كسى كه انگيزه خدمت را در درون خود بارور كند، خدمات فراوانى را از خود بروز خواهد داد و يكى از مهم ترين آثار نماز آن است كه ريشه پاكى ها و انگيزه ساز خدمات است. علاوه بر اين كه نبايد فراموش كرد كه بالاتر از خدمت به مردم خدمت به خالق و پروردگار عالميان در روى زمين مى باشد و نماز خدمت به خداوند متعال است كه هيچ چيز جايگزين آن نمى شود.

امام صادق عليه السلام فرموده اند: «إِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ خِدْمَتُهُ فِى الْأَرْضِ فَلَيسَ شَى ءٌ مِنْ خِدْمَتِهِ تَعْدِلُ الصَّلاَة»5؛

«پيروى و اطاعت از پروردگار خدمت كردن به او در زمين است و هيچ چيز در خدمت به پروردگار معادل نماز نيست».

دستورات دين مقدس اسلام هر كدام در جاى خود خوب و مناسب است و هر كدام اثر و نورانيت و كمال بخشى خاص خود را دارد. همان گونه كه سيرى جاى تشنگى را نمى گيرد و سيرابى جايگزين گرسنگى نمى شود، در تعاليم اسلام نيز خدمت به خلق جاى نماز را نمى گيرد و نماز جايگزين خدمت به مردم نمى شود.

البته در مورد نمازهاى مستحبّى مى توان گفت كه اگر با خدمت به مردم تعارض داشته باشد، در اين صورت خدمت به خلق، تقدم دارد.

نكته مهم اين است كه معمولاً همين تعارض و تقابل ميان نماز مستحبّى و خدمت به خلق موردى و مختص موارد خاصى است و اين گونه نيست كه من هميشه نماز مستحبّى و نافله را به خاطر خدمت به مردم ترك كنم چون اين خود از دام شيطان براى محروم كردن بندگان مؤمن از فيض نماز مستحبّى است.

در پايان خوب است اين نكته را نيز يادآور شويم كه خدمت به خلق دامنه وسيعى دارد و اگر چه به طور قطع هرگونه خدمت به خلق خدا هر چند به ظاهر ناچيز باشد موجب پاداش و ثواب است، چنان كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده اند: «من رفع حجراً عن الطريق كتبت له حسنة»6؛

«هر كس سنگى را از راه مردم بردارد براى آن حسنه و ثوابى نوشته مى شود».

اما اگر اين خدمت از راه تعليم و هدايت ديگران باشد، ارزش فوق العاده اى دارد؛ پيامبر اكرم به امام على عليه السلام فرمود: «لَأَنْ يهْدِى اللَّهُ عَلَى يدَيكَ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اللَّهِ خَيرٌ لَكَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيهِ الشَّمْسُ مِنْ مَشَارِقِهَا إِلَى مَغَارِبِهَا»7؛

«اگر خداوند به دست تو كسى را هدايت كند براى تو از همه چيز كه خورشيد بر آن طلوع و غروب كند بهتر است».

و يا در خصوص خدمت به مردم در مسير علم آموزى، امام صادق عليه السلام فرموده اند:

 «مَنْ عَلَّمَ خَيراً فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِه»8؛

«كسى كه به ديگرى چيزى بياموزد براى او مثل پاداش آن كه به آن علم عمل مى كند پاداش هست».

 

5. بحارالأنوار، ج 14، ص 185.

6. نهج الفصاحة، مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلى الله عليه و آله، ص769 شماره 3018.

7. بحارالأنوار، ج1، ص 216.

 

منبع: هدانا برگرفته از نماز چیستی و چرایی.