وبگاه پاسخگویی به سوالات دینی هدانا

حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع

پرسش : کشیدن سیگار براى افراد مبتدى، و استمرار آن براى افراد معتاد، اعمّ از این که ترک آن به آسانى ممکن باشد یا نباشد، چه حکمى دارد؟

10

حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع

فهرست این نوشتار:

در نوشتار قبل «حکم کشیدن سیگار در حال روزه چیست» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س: سيگار کشيدن چه حکمى دارد؟

ج) حکم، تابع ميزان ضرر آن است اگر داراى ضرر قابل ملاحظه‌اى باشد يا موجب اذيّت و آزار ديگران گردد، جايز نيست.

س. کاغذ و توتون برخی سیگارها را توی شراب می‌خوابانند و بعد از خشک شدن از آن استفاده می‌کنند، حکم استفاده از این سیگارها چیست؟

ج. اگر سیگار مذکور مسکر باشد و لو به مقدار زیاد آن، استفاده از آن مطلقاً حرام است.

س 760: حکم استعمال دخانیات مانند سیگار در حال روزه چیست؟

ج: احتياط واجب آن است که روزه‏دار از دودهاى انواع دخانيات و نيز مواد مخدّرى که از راه بينى يا زير زبان جذب مى‏شود خوددارى کند.

س 761: آیا ماده «ناس» که از توتون و غیر آن ساخته می‏شود و برای چند دقیقه زیر زبان گذاشته شده و سپس از دهان بیرون انداخته می‏شود، مبطل روزه است یا خیر؟

ج: احتیاط واجب آن است که روزه دار از مواد مخدری که از راه بینی یا زیر زبان جذب میشود، خودداری کند.

س 744: من معتاد به سیگار هستم و در ماه مبارک رمضان هر چه تلاش می‏کنم که تندخو نباشم نمی‏توانم و همین باعث ناراحتی زیاد افراد خانواده‏ام شده است و خودم هم از وضعیت دشوارم رنج می‏برم، تکلیف من چیست؟
ج: روزه ماه مبارک رمضان بر شما واجب است و بنا بر احتياط واجب جايز نيست در حال روزه سيگار بکشيد، و نبايد بدون دليل با ديگران تند برخورد کنيد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.


طبق نظر آيت الله مكارم شيرازي

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

حکم کشیدن سیگار [انواع دخانیات]

پرسش : کشیدن سیگار براى افراد مبتدى، و استمرار آن براى افراد معتاد، اعمّ از این که ترک آن به آسانى ممکن باشد یا نباشد، چه حکمى دارد؟

پاسخ : کشیدن سیگار و انواع دخانیّات، حرام است و با توجّه به این که ترک آن براى همه معتادان ممکن است، حالت اضطرارمعمولا در آن تصوّر نمى شود; مگر به دستور خاص طبیب آگاه، و فرقى بین افراد مبتدى و معتاد نیست.

کشیدن سیگار در مجامع عمومی [انواع دخانیات]

پرسش : آیا استعمال سیگار در صورتى که اشخاص دیگرى که در آن مجلس هستند راضى نباشند و موجب اذیّت آنها شود یا براى آنها زیان داشته باشد جایز است؟ در حالى که بعضى از مجامع طبّى مى گویند: ضرر سیگار براى کسى که در آن فضاى دودآلود است سه برابر ضررى است که براى سیگارى دارد، لذا در بسیارى از مکانهاى تجارى و ادارات دولتى سیگار کشیدن را ممنوع اعلام کرده اند، آیا جایز است با این اعلان «سیگار کشیدن ممنوع است» مخالفت کرد یا باید به آن پایبند بود؟

پاسخ : اذیّت کردن دیگران جایز نیست و سیگار کشیدن در صورتى که موجب ضرر به دیگران شود نیز جایز نیست و در ادارات دولتى یا خصوصى که سیگار کشیدن را ممنوع کرده اند این کار حرام است حتّى اگر موجب اذیّت هیچ کس نشود.

حکم سیگار کشیدن افراد معتاد [انواع دخانیات]

پرسش : اخیراً فتوایی مبنی بر تحریم استعمال سیگار صادر فرموده اید آیا این فتوا شامل کسانیکه از قبل اعتیاد به سیگار داشته اند میشود .

پاسخ : این فتوی شامل حال همه می شود مگر کسانی که واقعاً توانائی بر ترک نداشته باشند.

تکلیف محصولات دخانی که قبل از تحریم آن خریداری شده [خرید و فروش حرام]

پرسش : فرموده اید که خرید و فروش انواع دخانیات مثل سیگار و قلیان و… حرامه ، ما مغازه ای داریم که در آن از این اجناس موجود بود اما از وقتی فهمیدیم حرامه دیگه قرارشده نیاریم ، حالا نمیدونم با این جنسایی که از قبل در مغازه داریم باید چیکارکنیم؟ و درآمدی که قبلا داشتیم از فروش این چیزا تکلیفش چی میشه؟

پاسخ : مجاز هستید آنچه از قبل دارید را بفروشید ولی دیگر جایگزین نکنید.

سیگار فروشی [انواع دخانیات]

پرسش : فروشندگی سیگار چه حکمی دارد؟

پاسخ : حرام است.

استفاده مواد مخدّر برای معتادین سنین بالا [انواع دخانیات]

پرسش : فرموده اید استفاده از موادّ مخدّر حرام است آیا براى اشخاصى که مدّت 20 سال یا بالاتر از تریاک استفاده مى کنند و سنّ آنها بالاست نیز حرام است؟

پاسخ : استفاده از موادّ مخدّر براى هیچ کس جایز نیست مگر این که اگر کسى بخواهد آن را ترک کند جانش به خطر بیفتد.

حکم سیگار کشیدن [انواع دخانیات]

پرسش : اینجانب حدود 5 سال پیش به دلیل برخی مشکلات روحی و روانی روی به استعمال دخانیات(سیگار) آوردم، البته تعداد مصرف اینجانب بسیار محدود است ولی به هر حال من هم در زمره اهل دخان هستم. حدود یکسال و نیم قبل به دکتر اعصاب مراجعه کردم و تحت درمان قرار گرفتم و با تحمل مشقات بسیار قدری حالم بهتر شده است و بحمدالله اکنون زندگیم عادی است لکن هنوز مصرف دخانیات را به صورت محدود ادامه میدهم و پزشک معالج نیز مرا از آن منع نکرده است هر چند از آن تمجید هم نکرده است و خانواده ام نیز از موضوع بی خبرند. امروز در یک روزنامه(صدای عدالت) مطلبی دیدم مبنی بر حکم آیةالله مکارم در مورد تحریم سیگار کشیدن اکنون سوال من این است که آیا من نیز باید ترک بکنم؟ پر واضح است ترک آن مستلزم مشقاتی است.

پاسخ : با توجه به ضررهای متعدد و ثابت شده انواع دخانیات هر چه زودتر آن را کنار بگذارید و بدانید موجب طول عمر و سلامتی شما خواهد شد.

استفاده از برچسب ترک سیگار [انواع دخانیات]

پرسش : چسب های ترک سیگار اگر بعنوان مقدمه و درمان ترک سیگار باشند استفاده از آنها چه حکمی دارد؟

پاسخ : هرگاه ترک سیگار تنها از این راه امکان پذیر باشد مانعی ندارد.

پول فروش یکجای سیگارها برای تغییر دادن شغل [انواع دخانیات]

پرسش : ما پس از پی بردن به حرام بودن فروش سیگار کسب را جمع کرده و تمامی سیگارها را یکجا فروختیم. آیا این پول هم حرام است و باید با این پول اگر حرام است چه کار کنیم؟

پاسخ : وجه مزبور که برای خلاص شدن از بیع سیگار بوده است برای شما حلال است.

سیگار کشیدن پزشکان [انواع دخانیات]

پرسش : متأسفانه برخى از همکاران پزشک سیگار مى کشند. این کار چه حکمى دارد؟ مخصوصاً که برخى از مردم با استدلال به کار آنها سیگار مى کشند و مى گویند: اگر سیگار ضرر داشت پزشکان سیگار نمى کشیدند؟ وظیفه ما چیست؟

پاسخ : با توجه به اینکه سیگار کشیدن به خاطر ضررهاى فوق العاده اش که همه آگاهان به آن اعتراف دارند حرام مى باشد با زبان خوب به آنها تذکّر دهید که این کار را ترک کنند.

حکم بقا بر تقلید از مرجع متوفی در مساله سیگار [تغییر مرجع ]

پرسش : من مقلد آقای بهجت بودم و ده ساله که دخانیات و از جمله سیگار میکشم، الان اگر بخوام از آقای مکارم تقلید کنم چون نمیتونم ترک کنم چه حکمی دارد؟

پاسخ : در صورتی که توانایی داشته باشید به مرور ترک کنید هم به نفع دنیای شماست هم آخرت.

ادله فتوای تحریم استعمال سیگار و سایر دخانیات [انواع دخانیات]

پرسش : اخیراً در محافل مختلف سخن از این است که جنابعالى سیگار را تحریم کرده اید، مایل بودیم توضیح بیشترى در این زمینه از حضرتعالى بشنویم.

پاسخ : این جانب از چند سال پیش این فتوا را به صورت مشروط ذکر کرده بودم، و در رساله توضیح المسائل موجود است که: «اگر کشیدن سیگار (و سایر دخانیات) به شهادت اهل اطّلاع ضرر مهمّى داشته باشد حرام است.» ولى اخیراً با شهادت و گواهى جمعى از پزشکان آگاه، و اساتید متعهّد دانشگاه، و با توجّه به آمارهاى تکان دهنده اى که از مرگ و میر ناشى از سیگار، و بیمارى هاى خطرناکى که از آن نشات مى گیرد به ما رسیده، ثابت و مسلّم شد که خطرات مهمّ دود سیگار یک واقعیّت است، که حتّى فرزندان افراد سیگارى و معاشران آنها از آن در امان نیستند! لذا فتواى تحریم به طور مطلق را دادیم، و از خدا مى خواهم همه مسلمانان جهان، مخصوصاً جوانان عزیز را که نخستین قربانیان این بلاى خانمان سوز هستند، از شرّ آن حفظ کند، و با هوشیارى تمام مراقب خویش و اطرافیان و دوستان خود باشند. ان شاء الله زنده بمانیم و ببینیم که جامعه ما از لوث وجود این دود آلوده پاک شده است. در این جا به مناسبت تقاضاى مکرّر فضلا اشاره کوتاهى به مدارک مساله مى شود:

قرآن مجید در آیه 195 سوره بقره مى فرماید: (وَلا تُلْقُوا بِایْدیکُمْ اِلَى التَّهْلُکَهِ)طبق آمارهایى که از سوى پزشکان متخصّص اعلام شده، مرگ و میر ناشى از دود سیگار در سال به پنج میلیون نفر مى رسد! و آمار بیمارى هاى خطرناک قلبى و تنفّسى و سرطان ناشى از دود سیگار نیز بسیار بالاست. بنابراین، کشیدن سیگار مصداق القاء نفس در تهلکه است.

قاعده «لاضرر و لاضرار فى الاسلام» مستفاد از روایات متعدّد گرچه شان ورودش اضرار به دیگران است، ولى مى دانیم شان ورود مفهوم عام، قاعده را محدود نمى کند، و اضرار به نفس را نیز شامل مى شود.

در حدیث معروف فقه الرضا(علیه السلام) آمده است: «کُلُّ اَمْر یَکُون فیهِ الْفَسادُ مِمَّا قَدْ نَهَى عَنْهُ … فَحَرامٌ ضارٌّ لِلْجِسْمِ وَ فَسادٌ لِلنَّفْسِ» و در روایت تحف العقول نیز شبیه آن دیده مى شود. طبق این روایات هر چیزى که ضرر مهمّى براى بدن داشته باشد حرام است. (البتّه ضررهاى جزئى که در همه چیز هست و قابل اجتناب نیست، از آن خارج و منظور ضررهاى کلّى است).

بعضى عادت به خوردن گِل دارند، که در روایات اسلامى به نوعى وسواس تعبیر شده، و از آن شدیداً نهى شده است. به خاطر این که براى انسان ضرر دارد، در روایتى آمده است: «اِنَّ الطّینَ یُورِثُ السُّقْمَ فى الْجَسَدِ وَ یُهَیِّجُ الدّاءَ (خوردن گل سبب بیمارى و تهییج درد است) لذا مرحوم شهید در کتاب مسالک نخستین دلیل تحریم آن را بما فیه من الاضرار الظاهر للبدن شمرده است، اینها نشان مى دهد که حرمت اشیاى مضرّه از مسلّمات بوده است. حتّى روزه واجب اگر ضرر داشته باشد باید ترک شود، و غسل و وضوى واجب در صورت ضرر تبدیل به تیمّم مى شود.

از همه اینها گذشته طبق قاعده مسلّم اصولى «کلما حکم به العقل حکم به الشرع» (هر چیزى که عقل قطعى به آن حکم کند، شرع هم به آن حکم خواهد کرد) مساله حرمت سیگار و انواع دخانیّات در عصر و زمان ما، که زیان هاى مهم آن بر همه دانشمندان ثابت شده، جاى تردید باقى نمى گذارد. فتواى همه مراجع به حرمت مواد مخدّر نیز از همین جا سرچشمه مى گیرد.(1) 

_______________________

1. نظرات آگاهان درباره زیانهاى دخانیات از آن جا که فقیه حکم را تعیین مى کند و اهل خبره موضوع را، در این جا رشته سخن را به جمعیّت مبارزه با دخانیات که متشکل از گروهى از پزشکان مجرّب، اساتید محترم دانشگاه و خبرگان دیگر است مى سپاریم: * سیگار عامل اصلى و یا کمکى در پیدایش بیش از 50 نوع بیمارى و 20 نوع سرطان در بدن مى باشد. * سالیانه 5 میلیون نفر به علّت بیمارى هاى ناشى از سیگار جان مى سپارند. (یعنى بیش از تلفات جنگ جهانى اوّل! چون در طول چهار سال 10 میلیون نفر در آن جنگ کشته شدند، ولى تلفات سیگار در دنیا در چهار سال به 20 میلیون نفر مى رسد!) * در سال 2020 میلادى، 10 میلیون نفر در سال به علّت بیمارى هاى ناشى از سیگار فوت مى شوند. با این تفاوت که 7 میلیون آن در کشورهاى در حال پیشرفت، و 3 میلیون آن در کشورهاى پیشرفته اند!

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.


مطابق نظر آيت الله سيستاني

مطابق نظر آيت الله سيستاني

پرسش: توصیه های پزشکی می گوید سیگار کشیدن عامل اصلی بیماری های قلبی و سرطان است و گاهی هم سبب کوتاهی عمر می شود پس حکم سیگار کشیدن بالنسبه به اشخاص ذیل چیست؟
۱ـ کسی که تازه شروع کرده است.
۲ـ به سیگار کشیدن معتاد شده است.
۳ـ در کنار کسی نشسته ایم که او سیگار می کشد و پزشکان می گویند آن کس که در کنار شخص سیگاری می نشیند ضرری قابل توجٌٌٌٌٌٌٌٌٌه، به او می رسد.

پاسخ: ۱- کشیدن سیگار اگر موجب ضرر و زیان می شود هر چند در آینده واعم از اینکه آن ضرر معلوم باشد ویا گمان ضرر وجود داشته باشد طوری عقلا بر سلامت شخص بیمناک باشند، حرام است. و اما اگر ایمن از ضرر و زیان شدید باشد هر چند بدین جهت که کمتر می کشد، مانعی ندارد.
۲ـ اگر ادامه کشیدن سیگار ضرر شدیدی می آورد باید دست برداردمگر آنکه ترک سیگار موجب ضرر دیگری شود مثل ضرر حاصل از سیگار کشیدن و یا سخت تر از آن و یا اینکه ترک سیگار برای او حرجی باشد طوری که عادتاً تحمٌل ناپذیر است.
۳ـ چنین شخصی همانند شخص مبتدی است، و جواب بخش اول شامل حال او هم می شود.

۲پرسش: در برخی اتوبوس ها و دیگر وسایل نقلیه نوشته می شود “استعمال دخانیات ممنوع است” آیا سیگار کشیدن در چنین اماکنی جایز است؟

پاسخ: اگر این امر به منزله شرط ضمنی باشد که سوار شونده به آن وسیله، پذیرفته است و یا چنان چیزی قانون دولتی می باشد که پس از ورود به کشور ملتزم شده است که آنها را رعایت کند لازم است مطابق تعهد، عمل کند و مخالفت جایز نیست.

۳پرسش: نظرمعظم له درباره استعمال دخانیات مانند قلیان و سیگار چیست؟

پاسخ: اگر کشیدن سیگار وتنباکو – هرچند در آینده – ضرر مهمى به او می رساند، خواه آن ضرر مهم حتمی باشد و یا احتمالی، که از آن نزد عقلاء ترس حاصل می شود، کشیدن آن حرام است، واما با ایمن بودن از ضرر مهم هرچند از این جهت که در کشیدن آن زیاده روی نکند اشکال ندارد .

پرسش: سیگار کشیدن در حال روزه روزه باطل است ؟

پاسخ: احتیاط واجب آن است که روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم به حلق نرساند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.


آيت الله صافي گلپايگانيآيت الله صافي گلپايگاني

کشیدن سیگار

568. كشيدن سيگار چه حكمي دارد؟

اگر موجب ضرر قابل توجه فعلي و در كوتاه مدت باشد، جايز نيست.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی صافي گلپايگاني

حتما بخوانيدویژه نامه احکام تقلید و بلوغ
کلید: Cigarette  حکم سیگار کشیدن مکارم شیرازی حکم سیگار کشیدن در ماه رمضان حکم سیگار کشیدن خامنه ای حکم قلیان کشیدن حکم قلیان خامنه ای  حکم کشیدن قلیان از نظر مکارم شیرازی نظر رهبری در مورد قلیان قلیان کشیدن علما حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مراجع حکم سیگار کشیدن از نظر مرا

نظر مخاطبان درباره این مطلب:

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط سایت هدانا منتشر خواهد شد.

با توجه به حجم سوالات، به سوالات تکراری پاسخ داده نمی شود لطفا در سایت «سرچ» کنید.

10 نظرات
  1. محمد می گوید

    ببخشید بنده همانطور که قبلاً عرض کردم مقلد مقام معظم رهبری هستم چطور از فتوای مرجع دیگری تقلید کنم؟؟مگر میشود ؟؟

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      ببینید نظر رهبری این هست که خود شما به عرف متشرع مراجعه بفرمایید و اگر داراى ضرر قابل ملاحظه‌اى باشد يا موجب اذيّت و آزار ديگران گردد، جايز نيست.
      نظر ما هم همین است.
      از باب فتوا نگفتیم شما به آیت الله مکارم مراجعه کنید بلکه چون مراجع دیگر مثل آیت الله مکارم که نظر متشرعین را آگاه هستند عرف را تشخیص داده اند خوب است مومنین به همین نظر عنایت کنند. اما تحقیق با خود شما و عرف متشرعه است.

      وفقکم الله لکل الخیر

      1. اسدالله می گوید

        سلام علیکم یعنی رهبری که فرموده اند (حکم تابع میزان ضرر است و اگر ضرر قابل توجه دارد و… جایز نیست و تشخیص آن با مکلف است) و مرجع اعلم هستند عرف متشرعه را تشخیص نداده اند ؟؟ اگر کسی مقلد آقای خامنه ای باشد باید فتوای ایشان را ملاک قرار دهد نه مراجع دیگر چون اینجا ایشان فتوا صریح داده اند و در جایی دیگر در سایت رهبری آمده (اگر کسی تشخیصش این باشد که استعمال دخانیات مثل سیگار و قلیان برایش ضرر قابل توجه دارد، استعمال آنها حرام است. اما اگر می‌داند در این حد ضرر ندارد یا به‌هرحال به یقین نرسیده است، در این وضعیت ترک استعمال آنها بهتر است) برادر رهبر به این وضوح حکم داده اند چرا میگویید نظر آیت الله مکارم ملاک قرار بگیرد؟؟ به نظر واضحه رهبر عرف متشرعه را به خوبی آگاهند

        1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

          سلام علیکم برادر عزیز
          دقت بفرمایید، چرا اینطور مسئله و حرف ما را فهمیدید، تعجب می کنم!… ما عین نظر رهبری رو خدمت شما و سایر عزیزان بدون یک واو کم و زیاد در سایت نوشته ایم.
          در گام دوم نه از باب فتوا نه از باب حکم از باب اینکه سایر مراجع عظام تقلید هم زمانی که مرجع شما موضوع را به شما ارجاع می دهد که تحقیق کنید، شما می توانید به عنوان نظر کارشناس دین ملاک قرار بدهید این مطابق احتیاط برای متشرع است. پس باز مجدد تاکید می کنم نظر رهبری روشن هست، ملاک ایشان است.
          عرف متشرع امری عجیب و فضایی نیست، یک مومن عاقل و آگاه می داند بهترین عرف متشرعه نظر کارشناسان متقی و آگاه به دین هست (مثل مراجع)؛ تا مردم عادی.
          مسئله واضح است کمی تامل کنید کامل روشن می شود.
          وفقکم الله لکل الخیر

          1. اسدالله می گوید

            سلام در دخانیات این تشخیص موضوع به عهده مکلف است و در سایت رهبری هم آمده اگر کسی تشخیصش این باشد که استعمال دخانیات مثل سیگار و قلیان برایش ضرر قابل توجه دارد، استعمال آنها حرام است. اما اگر می‌داند در این حد ضرر ندارد یا به‌هرحال به یقین نرسیده است، در این وضعیت ترک استعمال آنها بهتر است توجه کردید
            ضرر قابل توجه هر فردی را تو این مورد که عرف مسلمأ نمیتونه تشخیص بده بعد هم جایی دیگر در تعریف عرف فرموده اند همه مردم که در آن محیط زندگی میکنند و… پس عرف متشرعه فقط صرف افراد متقی و فقیه یا روحانیون نیست حاجی

          2. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

            سلام علیکم
            عرف در هر موضوعی متناسب با همان موضوع است برادر عزیزم.
            وفقکم الله لکل الخیر

  2. محمد می گوید

    از دفتر آقا هم سوال کردم اینگونه استفتا آمده بود

    ج۱) تشخیص آن به عهده مکلف است.
    ج۲) یعنی به مقداری باشد که عادتا قابل تحمل نیست
    حالا با این تفاصیل حکم آن برای کسی که کم مصرف حدود ۵-۶نخ در روز است چیست برادر؟

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      عرض شد، تشخیص به عهده خود شماست. نظر مراجع هم در متن نوشتار آمده است.
      به نظر شخصی ما فتوای استاد ما آیت الله العظمی مکارم شیرازی ملاک قرار بگیرد.
      وفقکم الله لکل الخیر

  3. محمد می گوید

    بنده مقلد مقام معظم رهبری ام میخواستم بدونم طبق فتوای آیت الله خامنه ای که فرمودند:(حکم، تابع ميزان ضرر آن است اگر داراى ضرر قابل ملاحظه‌اى باشد يا موجب اذيّت و آزار ديگران گردد، جايز نيست) منظور از ضرر قابل ملاحظه چیست و حکم تابع چه میزان ضرری است ؟
    مثلأ کسی که مصرف خود را کنترل میکند و روزی ۵ نخ میکشد حکمش چگونه است؟

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      ضرر قابل ملاحظه یعنی : چیزهای زیان آور که از منظر عقلا ضرر درخور توجه جدی دارند، ممنوع و حرام می‌باشند. ملاک تشخیص ضرر، عرف است و هرچه از نظر عرف ضرر شمرده شود، جایز نخواهد بود؛ مثلا باعث مرگ شود، یا بیماری یا آسیب جدی.
      در زمینه سیگار اختلاف وجود دارد، اما به نظر احتیاط بر این هست که از سیگار استفاده نشود.
      وفقکم الله لکل الخیر