حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه

از سوالات رايج در احكام ماه رمضان اينست كه برخي از افراد توانايي گرفتن روزه را ندارند، مانند نوجواناني كه تازه به سن تكليف رسيده اند و يا افرادي كه به هر علتي توانايي روزه گرفتن را ندارند ، وظيفه شان چيست؟

قبل از اينكه به پاسخ اين حكم شرعي بپردازيم توجه به اين نكته ضروري است كه بناي احكام دين بر اينست كه مكلفين در مشقت و سختي نباشند و از بركات و آثار ويژه دستورات الهي بهره ببرند. هر دستور الهي بخاطر مصلحتي است كه برخي از اين مصالح را ما مي توانيم درك كنيم اما شايد به تمام مصالح دستورات الهي نتوانيم پي ببريم، اما في الجمله مي دانيم تمام دستورات دين بخاطر آنست كه نوع انسان از آن بهره ببرد. روزه نيز يكي از اين احكام است. گاهي برخي از افراد اصل حكم را بخاطر عذر شرعي نمي توانند انجام دهند، لذا دين با تغييراتي در احكام، زمينه استفاده اين افراد را فراهم مي نمايد. حال در ادامه به پاسخ سوال مطرح شده مي پردازيم.

در نوشتار قبل حکم روزه پیرمرد و پیر زنی که ناتوان هستند بیان شد از اینجا کلیک کنید.

1- با شرایطی که در ادامه گفته می شود  اگر کسی نتوانست روزه بگیرد، باید بعد از ماه رمضان قضا کند و کفاره هم ندارد، اگر بعد از ماه رمضان تا رمضان بعد بدون عذر شرعی قضا نکرد 750 گرم باید به عنوان کفاره تاخیر بدهد، از اینجا کلیک کنید.

2-  بیمار حکم دیگری دارد که بعدا به صورت مستقل مطرح می شود. از اینجا کلیک کنید.

[ انسان نمی تواند برای ضعف، روزه را بخورد]

مسأله 1583 انسان نمی تواند برای ضعف، روزه را بخورد، ولی اگر ضعف او به قدری است که معمولًا نمی شود آن را تحمل کرد (1)، خوردن روزه اشکال ندارد. (2)

(1) (بهجت:) که مشقّت شدیدی داشته، به طوری که معمولًا نمی شود آن را تحمّل کرد..

(2) (زنجانی:) بلی، بعضی از اشخاص مانند افراد پیر می توانند به جهت مشقت، روزه را بخورند.

(بهجت:) ولی اگر تا سال دیگر خوب شد، باید قضای آن را بگیرد.

(مکارم:) اگر ضعف او به قدری است که تحمّل آن بسیار مشکل شود، می تواند روزه را بخورد، و هم چنین اگر خوف بیماری داشته باشد.

توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مشقت در گرفتن روزه

ناتوانى از گرفتن روزه در آغاز بلوغ

دخترى که به سن تکليف رسيده، ولى به علت ضعف جسمانى توانايى روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمى‌‏تواند قضاى آن را به جا آورد تا اين‌که ماه رمضان سال بعد فرا مى‌‌‏رسد، چه حکمى‌‌ دارد؟

ج) ناتوانى از گرفتن روزه و قضاى آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضاى روزه نمى‌‌‏شود، بلکه قضاى روزه‌‏هاى ماه رمضان که از او فوت شده، بر وى واجب است.

9. دخترانى که تازه به سن تکليف رسيده‌‏اند و روزه گرفتن بر آن‌ها مقدارى مشکل است، چه حکمى‌ دارند؟ آيا سن بلوغ شرعى دختران اکمال نه سال قمرى است؟
ج) بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تکميل نه سال قمرى است که در اين هنگام روزه بر آن‌ها واجب است و ترک آن به مجرد بعضى از عذرها جايز نيست، ولى اگر روزه گرفتن براى ايشان ضرر داشته باشد يا تحمل آن برايشان همراه با مشقت زياد باشد، افطار براى آن‌ها جايز است.

10. اگر دختر نه ساله‌‏اى که روزه بر او واجب شده، به دليل دشوارى، روزه‌‏اش را افطار نمايد، آيا قضا بر او واجب است يا خير؟
ج) قضاى روزه‌‌‏هايى که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است.

11. من بر اثر ضعف جسمانى از ابتداى سن بلوغ تا دوازده سالگى روزه نگرفته‌‏ام، در حال حاضر چه تکليفى دارم؟
ج) واجب است روزه‌‌‏هايى را که در ماه مبارک رمضان نگرفته‏‌ايد با اين‌که به سنّ تکليف رسيده بوديد، قضا کنيد، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدى و اختيارى و بدون عذر شرعى بوده، کفّاره هم بر شما واجب است.

12. کسى که در اوائل سن تکليف بر اثر ضعف و عدم توانايى، نتوانسته روزه بگيرد، آيا فقط قضا بر او واجب است يا قضا و کفّاره با هم بر او واجب است؟
ج) اگر گرفتن روزه براى او حرجى نبوده و عمداً افطار کرده، علاوه بر قضا، کفّاره نيز بر او واجب است و اگر خوف داشته باشد که اگر روزه بگيرد مريض شود، فقط قضاى روزه‌‏ها بر عهده او مى‌‏باشد.

افطار به‌خاطر مشقت در اثناى روز
13. اگر شخصى جهت شغلى كه دارد و نمى‌‌تواند آن را رها كند چنانچه بر اثر تشنگی يا گرسنگی روزه برايش حرجى باشد، و همچنين افراد كم سن و سال كه روزه گرفتن براى آن‌ها مشقّت شديد دارد آيا از اوّل روز مى‌‌توانند افطار كنند يا اين‌كه حكم ديگرى دارند؟
ج) در فرض سؤال، هر وقت دچار حرج و مشقّت شدند، مى‌‌توانند افطار كنند و در مورد تشنگی احتياط واجب اين است كه به مقدار ضرورت افطار كرده و در بقيه روز امساك نمايند و در هر صورت بعداً بايد روزه آن روز را قضا نمايند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

نكته:

در مورد تشنگی احتياط واجب اين است كه به مقدار ضرورت افطار كرده و در بقيه روز امساك نمايند (يعني: از خوردن و آشاميدن پرهيز كند و مبطلات روزه را انجام ندهد ) و در هر صورت بعداً بايد روزه آن روز را قضا نمايند.

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

پرسش: کسی در ماه رمضان توانایی روزه ندارد و ضعف بر او غالب می شود آیا می تواند روزه نگیرد؟

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی سیستانی

 

 

*- ويژه نامه احكام روزه

• • اگر روزه دار هنگام روزه بسیار تشنه شود
  • حکم فرو بردن غذای لای دندان در روزه
  • حکم تزریق آمپول برای روزه دار چیست
  • خوردن سهوی روزه از روی فراموشی
  • خوردن و آشامیدن در روزه
  • اگر از نیت روزه برگردد یا مردد شود
  • نیت روزه یوم الشک چیست

كليد: حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزهحكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه  حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه حكم شرعي ناتوانى در گرفتن روزه