بقیت الله خیر لکم به چه معناست؟
به چه دلیل به امام زمان(علیه السلام) «بقیّة اللّه» مى گویند؟
پاسخ اجمالی:
هر موجود نافع که از طرف خداوند براى بشر باقى مانده و مایه خیر و سعادت او گردد «بقیة اللّه» است. از آنجا که مهدى(ع) تنها باقیمانده بعد از پیامبران و امامان است است، یکى از روشن ترین مصادیق «بقیة اللّه»، بلکه از همه به این لقب شایسته تر است. امام باقر(ع) می فرماید: «نخستین سخنى که مهدى(ع) پس از قیام خود مى گوید: «منم بقیة اللّه» است».
پاسخ تفصیلی:
در روایات متعددى «بَقِیَّةُ اللّه» در آیه 86 سوره هود، تفسیر به وجود مهدى(علیه السلام) یا بعضى از امامان دیگر شده است، (1) از جمله در کتاب «اکمال الدین» از امام باقر(علیه السلام) چنین نقل شده: «أَوَّلُ ما یَنْطِقُ بِهِ الْقائِمُ(علیه السلام) حِیْنَ خَرَجَ، هذِهِ الآْیَةُبَقِیَّةُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَثُمَّ یَقُولُ: أَنَا بَقِیَّةُ اللّهِ وَ حُجَّتُهُ وَ خَلِیْفَتُهُ عَلَیْکُمْ فلا یُسَلِّمُ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلاّ قالَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَقِیَّةَ اللّهِ فِی أَرْضِه»؛ ( نخستین سخنى که مهدى(علیه السلام) پس از قیام خود مى گوید، این آیه است: بَقِیَّةُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ(2).
سپس مى گوید: منم بقیة اللّه و حجت و خلیفه او در میان شما، آنگاه هیچ کس بر او سلام نمى کند مگر این که مى گوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَقِیَّةَ اللّهِ فِی أَرْضِه). (3)
آیات قرآن هر چند در مورد خاصى نازل شده باشد، مفاهیم جامعى دارد که مى تواند در اعصار و قرون بعد، بر مصداق هاى کلى تر و وسیع تر، تطبیق شود.
درست است که در آیه فوق، مخاطب قوم «شعیب»اند، و منظور از «بقیة اللّه» سود و سرمایه حلال و یا پاداش الهى است، ولى هر موجود نافع که از طرف خداوند براى بشر باقى مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، «بقیة اللّه» محسوب مى شود.
تمام پیامبران الهى و پیشوایان بزرگ «بقیة اللّه»اند.
تمام رهبران راستین که پس از مبارزه با یک دشمن سرسخت براى یک قوم و ملت باقى مى مانند از این نظر «بقیة اللّه»اند.
همچنین سربازان مبارزى که پس از پیروزى از میدان جنگ باز مى گردند، آنها نیز «بقیة اللّه»اند.
و از آنجا که، مهدى موعود(علیه السلام) آخرین پیشوا و بزرگ ترین رهبر انقلابى پس از قیام پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) است، یکى از روشن ترین مصادیق «بقیة اللّه» و از همه به این لقب شایسته تر است، به خصوص که تنها باقیمانده بعد از پیامبران و امامان است. (4)
مطالب مرتبط:علت تعبير قرآن از قوانين الهی به «ميزان»
تفاوت واژه «كتاب» و «حكمت» در قرآن
معنای واژه «بخس»
داستان «اصحاب الجنه» و سرنوشت آنها
معنای عبارات «شاهد» و «مشهود»
https://maaref.makarem.ir/l/0319293
پی نوشت:(1). «كافى»، جلد 1، صفحه 411، حديث 2؛ «بحار الانوار»، جلد 10، صفحات 153 و 154، حديث 3، و جلد 24، صفحات 211 و 212.
(2). سوره هود، آیه 86.
(3). به نقل تفسير «صافى»، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحار الانوار»، جلد 24، صفحه 212؛ «اعلام الورى»، صفحه 463 (دار الكتب الاسلامية)؛ «كشف الغمة»، جلد 2، صفحه 534 (مكتبة بنى هاشمى تبريز)؛ «كمال الدين»، جلد 1، صفحه 330، حديث 16 (دار الكتب الاسلامية).
(4). گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سی و سوم، ج 9، ص 246.
