اگر نماز ستون دين است چرا جزو اصول دين مطرح نشده

نماز و اصول دين

پرسش 6 . اگر نماز ستون دين است چرا جزو اصول دين مطرح نشده و به عنوان فروع دين مطرح شده است؟ چرا شيوه نماز و تعداد ركعت هاى آن در قرآن نيامده است؟

در پاسخ به اين سؤال گفتنى است: مجموعه دين شامل دو بخش است؛

يك – اعتقادات و معارف نظرى،

دو – تكاليف و دستورات عملى.

«اصول دين» مجموعه عقايد بنيادى و پايه اى دين است مانند اعتقاد به توحيد، نبوت و… اما «نماز» گرچه داراى اهميت فراوان است ولى از آنجا كه رفتار دينى است؛ از اصول اعتقادى شمرده نشده و به عنوان «فروع دين» از آن ياد مى گردد55. البته از آن جهت كه نماز با تمامى اركان دين اعم از اصول اعتقادى، مبانى اخلاقى، آداب فردى و اجتماعى، نظام سياسى و اقتصادى اسلام و… پيوند ناگسستنى برقرار نموده به گونه اى كه تداوم آن موجب حفظ تمامى اين بنيان ها خواهد بود؛ از اين عمل عبادى به عنوان ستون دين ياد شده است.

به عنوان نمونه به واسطه اقامه نماز در هر روز چندين نوبت به يگانگى خداوند و رسالت محمد مصطفى صلى الله عليه و آله و همچنين ولايت حضرت على عليه السلام اقرار شده و اين گروه از مبانى اعتقادى يادآورى مى شود و يا اين كه غصبى نبودن و مباح بودن مكان نماز، لباس نمازگزار، آبى كه با آن وضو مى گيرد را جزو شرايط صحّت نماز قرار داده شده و اين امر نيز نشان دهنده پيوند آداب اجتماعى اسلام مبتنى بر اقتصاد اسلامى با نماز مى باشد. با توجّه به همين رابطه است كه در قرآن كريم نماز بلافاصله بعد از ايمان به مبدأ و معاد مطرح شده است:
«إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الاْخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ»56.

و اما درباره اين كه چرا تعداد ركعات نماز در قرآن نيامده، بايد دانست؛ روش قرآن بيشتر بيان كليات و اصول عمومى است و تعيين موارد و جزئيات غالباً بر عهده پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله مى باشد. رسول خدا صلى الله عليه و آله نه تنها مأمور به تلاوت قرآن بود، بلكه در تبيين آن نيز مأموريت داشت، چنان كه قرآن مى فرمايد:
«وَ أَنْزَلْنا إِلَيكَ الذِّكْرَ لِتُبَينَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يتَفَكَّرُونَ»57؛ «و قرآن را بر تو فرستاديم تا آنچه براى مردم نازل شده است، براى آنها بيان كنى و آشكار سازى، شايد آنان بينديشند».

خداوند متعال در قرآن همه جزئيات زكات را تعيين ننموده و يا با وجود اين كه دستور انجام حج در قرآن آمده اما مقدار هفت دور طواف در آن ذكر نگرديده بلكه اين موارد را رسول خدا صلى الله عليه و آله براى مردم شرح داده اند.

 

55. مجتبى كلباسى، يكصد پرسش و پاسخ درباره نماز، ستاد اقامه نماز، پاييز 1380ش، چاپ نهم، ج 2، ص54.

56. توبه 9، آيه 18.

57. نحل 16، آيه 44.

 

منبع: هدانا برگرفته از نماز چیستی و چرایی.