اگر شوهر نفقه ندهد
پرسش . اگر شوهر نتواند نفقه زن را بپردازد و يا به خوبى تأمين كند،تكليف چيست؟
اگر شوهر نفقه ندهد
اگر شوهر نفقه ندهد
[ اگر شوهر خرجی ندهد]
مسأله 2416 زنی که از شوهر اطاعت می‌کند اگر مطالبه خرجی کند و شوهر ندهد (میتواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاکم شرع (1) و اگر ممکن نباشد به عدول مؤمنین و اگر آن هم ممکن نباشد به فُسّاق مؤمنین مراجعه نماید و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممکن نباشد (2)) میتواند در هر روز به اندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیّه کند، در موقعی که مشغول تهیّه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
(1) (فاضل): به مجتهد جامع الشرائط.. این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (نوری) نیست]
(اراکی): مسأله زنی که از شوهر اطاعت می‌کند و شوهر خرج او را نمی‌دهد میتواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاکم شرع مراجعه نماید و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه به هیچ وجه ممکن نشد، میتواند با اجازه گرفتن از حاکم شرع در هر روز به اندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست، چنانچه نتواند معاش خود را تهیّه کند، مگر آن که بی اجازه او از منزل خارج شود، اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
(گلپایگانی)، (صافی): مسأله زنی که از شوهر اطاعت می‌کند و شوهر خرج او را نمی‌دهد اگر ممکن است میتواند خرج خود را بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیّه کند اگر نمی‌تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در موقعی که مشغول تهیّه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست. ((گلپایگانی): ولی احتیاط آن است که از حاکم شرعی هم اذن بگیرد).
(خوئی)، (تبریزی): مسأله زنی که خرج او بر عهده شوهر است و شوهر خرج او را نمی‌دهد میتواند خرجی خود را بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیّه کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
(سیستانی): چنانچه ناچار باشد و نتواند به حاکم شرع شکایت برد و با کار کردن بخواهد مخارج خود را تهیّه کند..
(مکارم): مسأله هرگاه زن مطالبه خرجی کند و شوهر ندهد میتواند هر روز به اندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و احتیاط واجب آن است که این کار با اجازه حاکم شرع باشد و اگر مجبور شود که خودش معاش خود را تهیّه کند در موقعی که مشغول کار است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
(زنجانی): مسأله زنی که از شوهر اطاعت می‌کند اگر مطالبه خرجی کند و شوهر ندهد میتواند برای وادار کردن شوهر به پرداخت نفقه به حاکم شرع و اگر ممکن نباشد به مؤمنان عادل و اگر آن هم ممکن نباشد به مؤمنان فاسق مراجعه نماید، و چنانچه نتواند شوهر را به دادن خرجی وادار کند میتواند در هر روز به اندازه خرجی آن روز را بدون اجازه شوهر از مال او بردارد. همچنین میتواند خرجی روزهای قبلی را که شوهر نپرداخته بدین ترتیب از وی بگیرد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیّه کند و با اطاعت شوهر تهیه معاش برای وی ممکن نباشد، در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
پرسش 24 . اگر شوهر نتواند نفقه زن را بپردازد و يا به خوبى تأمين كند،تكليف چيست؟
همه مراجع (به جز امام، سيستانى، مكارم و نورى): اگر بتواند كار و يا شغل مناسبى براى خود انتخاب كند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]؛ بايد از اين راه نفقه همسرش را تهيه كند و اگر ممكن نشد، گناهى بر او نيست. البته نسبت به هر مقدارى كه نفقه زن را نپرداخته، بدهكار است.[1]
آيات عظام امام، سيستانى و نورى: اگر بتواند كار و يا شغل مناسبى براى خود انتخاب كند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]، بنابر احتياط واجب بايد از اين راه نفقه همسرش را تهيه كند و اگر ممكن نشد، گناهى بر او نيست. البته نسبت به هر مقدارى كه نفقه زن را نپرداخته، بدهكار است.[2]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
آيه اللّه مكارم: اگر بتواند با كار و يا انتخاب شغل مناسب و يا از هر راه مشروع ديگرى، درآمد كسب كند؛ بايد از اين راه نفقه همسرش را تهيه نمايد و اگر ممكن نشد، گناهى بر او نيست. اما نسبت به هر مقدارى كه نفقه زن را نپرداخته، بنابر احتياط واجب، بدهكار است.[3]
تبصره. در انتخاب كار و شغل، برخى مراجع (امام، سيستانى و نورى) در اين مسئله احتياط واجب كرده اند.
استيفاى نفقه
پرسش 25 . چنانچه مردى نفقه همسرش را ندهد و يا از آن كم بگذارد، زن چگونه مى تواند نفقه خود را از شوهر استيفا نمايد؟
آيات عظام امام، بهجت و فاضل: نخست بايد به حاكم شرع مراجعه كند و با عدم دسترسى به او، با چند نفر از افراد عادل در ميان بگذارد تا از اين طريق، او را بر پرداخت نفقه ملزم كنند و اگر اين راه ها ممكن نبود، مى تواند مخارج زندگى خود را بدون اجازه، از مال شوهرش بردارد.[4]
آيات عظام تبريزى، سيستانى، صافى، مكارم و نورى: اگر ممكن است، مى تواند مخارج زندگى خود را بدون اجازه از مال شوهر بردارد.[5]
آيه اللّه وحيد: مى تواند از طريق متصدى امور حسبيه، شوهر را بر پرداخت نفقه ملزم كند و اگر ممكن نشد، مى تواند خرجى خود را بدون اجازه، از مال شوهر بردارد و احتياط واجب آن است كه اين كار با اجازه حاكم شرع باشد.[6]
تبصره. به فتواى آيه اللّه سيستانى و آيه اللّه مكارم شيرازى، در فرض ياد شده، تصرف در اموال شوهر، بايد با اجازه حاكم شرع باشد.
- [1]. تبريزى، منهاج الصالحين، ج 2، م 1402 و 1411 ؛ وحيد، منهاج الصالحين، ج 3، 14024 و 1411 ؛ صافى، هدايه العباد، ج 2، النفقات، م 10 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1684 ؛ مكارم، استفتائات، ج 2، س 844 ؛ دفتر: بهجت و خامنه اى و ر.ك: توضيح المسائل مراجع، م 2278.
- [2]. امام، تحريرالوسيلة، ج 2، النفقات، م 10 ؛ امام، تحريرالوسيلة، ج 2، النفقات، م 10؛
- [3]. مكارم، استفتائات، ج 2، س 844 و توضيح المسائل مراجع، م 2277.
- [4]. توضيح المسائل مراجع، م 2416.
- [5]. همان، م 2416 ؛ نورى، توضيح المسائل، م 2412.
- [6]. وحيد، توضيح المسائل، م 2480.(احكام روابط زن و شوهر، پرسمان).
پرسش: می خواستم در مورد حدود و ثغور وظائف شوهر در مورد نفقه زن و مراقبت از او سوالی داشته باشم ؟
پاسخ: بر شوهر واجب است نفقه زن را از خوراک وپوشاک ومَسکن ودارو وسایر لوازم زندگی متعارف به نحوی که مناسب شأن اجتماعی او به اعتبار همسرش بپردازد نه به اعتبار پدرش .
پرسش: می دانیم در شرع مقدس اسلام حق طلاق با شوهر است و مرجع یا حاکم شرع در موارد خاص می تواند زن را مطلقه نماید . این موارد کدامند ؟
پاسخ: یکی در مورد عدم نفقه است و دیگری در مورد کسی که شوهرش مفقود است و هر کدام شرایطی دارد که می توانید به رساله عملیه مراجعه کنید.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آيت الله العظمی سيستاني.
