اهمیت شورا در اسلام
لزوم بودن شورا (مجلس)
از نصوص دينى و سيره برمى آيد كه كاركرد شورا صرفا ارائه نقش مشورتى به رهبر و يا كارگزاران حكومت است و خود نمى تواند نهادى تصميم گيرنده باشد و مصوبات آن نقش الزامى و رسمى پيدا كند؛ بنابراين كاركرد آن با نهادهاى شورايى مانند مجلس و يا شوراهاى محلى و … كه امروزه در جهان معمول است، تفاوت دارد. از اين رو نمى توان از طريق نصوص دينى وجود چنين نهادهايى را توجيه كرد؟
كاركرد نهاد شورا در اسلام، منحصر به ارائه نقش مشورتى نيست. در رابطه با اين مطلب ادله متعددى وجود دارد. اكنون بدون ورود به مباحث فنى و تخصصى، به برخى از آنها اشاره مى شود:
1. لسان برخى از آيات قرآن ـ مانند: «وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَيْنَهُمْ» ـ از اين جهت اطلاق دارد و كاركرد شورا را منحصر به ارائه نقش مشورتى نمى سازد.
2. در مواردى پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) دستور داده اند كه رأى شورا، بايد ملاك عمل قرار گيرد. روزى اميرمؤمنان (علیه السلام) از آن حضرت پرسيد: «اى پيامبر! اگر مسئله اى پديد آمد كه در رابطه با آن آيه اى از قرآن و يا سيره و سنتى از جانب شما وجود نداشته باشد. چه كنيم؟» حضرت فرمود: «آن را با مشورت مؤمنان انجام دهيد». سپس آن حضرت اضافه فرمود: «مشورت را به امور خاص محدود نسازيد»؛[89] يعنى، اساسا در امور مختلف از مشورت مدد جوييد و آن را ملاك عمل قرار دهيد.
3. در موارد بسيارى، پيروى از رأى اكثريت مورد تأكيد قرار گرفته و از مخالفت و سرپيچى با ارباب رأى و بصيرت نهى شده است. از جمله اينكه پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) فرمود: «دورانديشى آن است كه با صاحب نظران مشورت كنى و امرشان را فرمان برى، پس هرگاه خردمند خيرخواه چيزى گفت آن را بپذير، و مباد كه بر خلاف آن ها عمل كنى كه در آن هلاك و نابودى است».[90]
بنابراين نهاد شورا در نظام اسلامى، داراى كاركردهاى متفاوت و اشكال گوناگونى است. برخى صرفا ارائه دهنده نقش مشورتى است؛ بدون آنكه براى مشورت گيرنده الزام آور باشد و برخى داراى نقش الزام آور و مؤثر قطعى در تصميم گيرى ها و برنامه ريزى ها است.
[89]. «يا رسول الله ارأيت اذا نزل بنا امر ليس فيه كتاب و لا سنة منك، ما نعمل به؟ فقال (صلی الله علیه وآله) : «اجعلوه شورى بين المؤمنين و لاتقصرونه بامرخاصة» (تفسير فرات ابن ابراهيم كوفى، ص 615، محمد هادى معرفت، ولايت فقيه، ص 101).
[90]. «العزم، ان تستشير ذاالرأى و تطيع امره، و قال: اذا اشار عليك العاقل الناصح فاقبل، و اياك و الخلاف عليهم، فان فيه الهلاك» بحارالانوار، ج 72، ص 105.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «ولایت فقیه و جمهوری اسلامی ایران .»
