اعمال شب و روز عید سعید فطر
شب عید فطر شب بسیار مهم و شریفی است و در روایات برای آن ارج و ارزشی همانند شب قدر برشمرده شده است و اعمالی دارد:
اعمال شب و روز عید سعید فطر
فهرست این نوشتار:
نماز و دعای شب عید فطر
هشتم: دو ركعت نماز بجا آورد، در ركعت اوّل پس از سوره «حمد» هزار مرتبه «توحيد» و در ركعت دوم يك مرتبه بخواند، و پس از سلام سر به سجده گذارد و صد مرتبه بگويد: اتوب الى اللّه آنگاه بگويد:
يَا ذَا الْمَنِّ وَ الْجُودِ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا.
اى داراى نعمت و جود، اى صاحب بخشش و عطا، اى برگزيننده محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ، بر محمّد و خاندانش درود فرست، و با من چنين و چنان كن.
و بجاى «كذاو كذا» حاجات خود را بخواهد.
در روايت آمده كه حضرت امير المؤمنين عليه السّلام اين دو ركعت نماز را به اين كيفيت بجاى آرود، هر حاجت كه از خدا بطلب، به يقين عطا فرمايد، و اگر به شماره ريگ هاى بيابان گناه داشته باشد، خدا آنها را بيامرزد، در روايت ديگرى بجاى هزار مرتبه سوره «توحيد» صد مرتبه وارد شده، ليكن اين نماز را بايد پس از نماز مغرب و نافله آن بجا آورد.
شيخ طوسى و سيّد ابن طاووس پس از پايان نماز اين دعا را نقل كرده اند:
يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اللَّهُ يَا رَحِيمُ يَا اللَّهُ يَا مَلِكُ يَا اللَّهُ يَا قُدُّوسُ يَا اللَّهُ يَا سَلامُ يَا اللَّهُ يَا مُؤْمِنُ يَا اللَّهُ يَا مُهَيْمِنُ يَا اللَّهُ يَا عَزِيزُ يَا اللَّهُ يَا جَبَّارُ يَا اللَّهُ يَا مُتَكَبِّرُ يَا اللَّهُ يَا خَالِقُ يَا اللَّهُ يَا بَارِئُ يَا اللَّهُ يَا مُصَوِّرُ يَا اللَّهُ يَا عَالِمُ يَا اللَّهُ يَا عَظِيمُ يَا اللَّهُ يَا عَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا كَرِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَكِيمُ يَا اللَّهُ يَا سَمِيعُ يَا اللَّهُ يَا بَصِيرُ يَا اللَّهُ يَا قَرِيبُ يَا اللَّهُ يَا مُجِيبُ يَا اللَّهُ يَا جَوَادُ يَا اللَّهُ يَا مَاجِدُ يَا اللَّهُ يَا مَلِيُّ يَا اللَّهُ يَا وَفِيُّ يَا اللَّهُ يَا مَوْلَى يَا اللَّهُ يَا قَاضِي،اى خدا، اى خدا، اى خدا، اى مهربان، اى خدا، اى بخشنده، اى خدا، اى فرمانروا، اى خدا، اى پاك، اى خدا، ای سلام، اى خدا، اى ايمنى بخش، اى خدا، اى چيره گر، اى خدا، اى عزّتمند، اى خدا، اى جبّار، اى خدا، اى بزرگ منش اى خدا، اى آفريننده، اى خدا، اى پديدآورنده، اى خدا، اى صورت گر، اى خدا، اى دانا، اى خدا، اى بزرگ، اى خدا، ای آگاه، اى خدا، اى كريم، اى خدا، اى بردبار، اى خدا، اى فرزانه، اى خدا، اى شنوا، اى خدا، اى بينا، اى خدا اى نزديك، اى خدا، اى اجابت كننده، اى خدا، اى سخاوتمند، اى خدا، اى بزرگوار، اى خدا، اى نيرومند، اى خدا، اى وفادار اى خدا، اى سرپرست، اى خدا، اى داور،
يَا اللَّهُ يَا سَرِيعُ يَا اللَّهُ يَا شَدِيدُ يَا اللَّهُ يَا رَءُوفُ يَا اللَّهُ يَا رَقِيبُ يَا اللَّهُ يَا مَجِيدُ يَا اللَّهُ يَا حَفِيظُ يَا اللَّهُ يَا مُحِيطُ يَا اللَّهُ يَا سَيِّدَ السَّادَاتِ يَا اللَّهُ يَا أَوَّلُ يَا اللَّهُ يَا آخِرُ يَا اللَّهُ يَا ظَاهِرُ يَا اللَّهُ يَا بَاطِنُ يَا اللَّهُ يَا فَاخِرُ يَا اللَّهُ يَا قَاهِرُ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا وَدُودُ يَا اللَّهُ يَا نُورُ يَا اللَّهُ يَا رَافِعُ يَا اللَّهُ يَا مَانِعُ يَا اللَّهُ يَا دَافِعُ يَا اللَّهُ يَا فَاتِحُ يَا اللَّهُ يَا نَفَّاحُ [نَفَّاعُ ] يَا اللَّهُ يَا جَلِيلُ يَا اللَّهُ يَا جَمِيلُ يَا اللَّهُ يَا شَهِيدُ يَا اللَّهُ يَا شَاهِدُ يَا اللَّهُ يَا مُغِيثُ يَا اللَّهُ يَا حَبِيبُ يَا اللَّهُ يَا فَاطِرُ يَا اللَّهُ يَا مُطَهِّرُ يَا اللَّهُ يَا مَلِكُ، [مَلِيكُ ]اى خدا، اى سريع، اى خدا، اى سخت گير، اى خدا، اى مهربان، اى خدا، اى نگهبان، اى خدا، اى باشوکت، اى خدا، اى نگهدار، اى خدا، اى فراگير، اى خدا، اى آقاى آقايان اى خدا، اى آغاز، اى خدا، اى انجام، اى خدا، اى آشكار، اى خدا، اى نهان، اى خدا، اى فخركننده، اى خدا، ای چيره، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى دوست، اى خدا، اى نور، اى خدا، اى بالابرنده، اى خدا، اى بازدارنده، اى خدا، اى دفع كننده، اى خدا، اى گشاينده، اى خدا، اى بهره رسان، اى خدا، ای با شكوه، اى خدا، اى زيبا، اى خدا، اى گواه، اى خدا، اى شاهد، اى خدا، اى فريادرس، اى خدا اى حبيب، اى خدا، اى آفريننده، اى خدا، اى پاك كننده، اى خدا، اى پادشاه،
يَا اللَّهُ يَا مُقْتَدِرُ يَا اللَّهُ يَا قَابِضُ يَا اللَّهُ يَا بَاسِطُ يَا اللَّهُ يَا مُحْيِي يَا اللَّهُ يَا مُمِيتُ يَا اللَّهُ يَا بَاعِثُ يَا اللَّهُ يَا وَارِثُ يَا اللَّهُ يَا مُعْطِي يَا اللَّهُ يَا مُفْضِلُ يَا اللَّهُ يَا مُنْعِمُ يَا اللَّهُ يَا حَقُّ يَا اللَّهُ يَا مُبِينُ يَا اللَّهُ يَا طَيِّبُ يَا اللَّهُ يَا مُحْسِنُ يَا اللَّهُ يَا مُجْمِلُ يَا اللَّهُ يَا مُبْدِئُ يَا اللَّهُ يَا مُعِيدُ يَا اللَّهُ يَا بَارِئُ يَا اللَّهُ يَا بَدِيعُ يَا اللَّهُ يَا هَادِي يَا اللَّهُ يَا كَافِي يَا اللَّهُ يَا شَافِي يَا اللَّهُ يَا عَلِيُّ يَا اللَّهُ يَا عَظِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا مَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا ذَا الطَّوْلِ يَا اللَّهُ يَا مُتَعَالِي يَا اللَّهُ يَا عَدْلُ يَا اللَّهُ يَا ذَا الْمَعَارِجِ يَا اللَّهُ يَا صَادِقُ يَا اللَّهُ يَا صَدُوقُ،اى خدا، اى نيرومند، اى خدا اى قبض كننده، اى خدا، اى گستراننده، اى خدا، اى زنده كننده، اى خدا، اى ميراننده، اى خدا، اى برانگيزنده، اى خدا اى وارث، اى خدا، اى عطابخش، اى خدا، اى فزونیده، اى خدا، اى نعمت دهنده، اى خدا، اى حق، اى حقدا، ای اى آشكار، اى خدا، اى پاكيزه، اى خدا، اى نيكوكار، اى خدا، اى زيباكار، اى آغازگر، اى خدا، ای بازآور، اى خدا، اى پديدآور، اى خدا، اى نوآفرين، اى خدا، اى هدايت گر، اى خدا، اى كفايت كننده، اى خدا ای شفابخش، اى خدا، اى بلندپايه، اى خدا، اى بزرگ، اى خدا، اى مهربان، اى خدا، اى نعمت بخش، اى خدا، ای عطابخش، اى خدا، اى برتر، اى خدا، اى دادگر، اى خدا، اى صاحب مراتب بلند، اى خدا، اى راستگو اى خدا، اى راستی پيشه،
يَا اللَّهُ يَا دَيَّانُ يَا اللَّهُ يَا بَاقِي يَا اللَّهُ يَا وَاقِي يَا اللَّهُ يَا ذَا الْجَلالِ يَا اللَّهُ يَا ذَا الْإِكْرَامِ يَا اللَّهُ يَا مَحْمُودُ يَا اللَّهُ يَا مَعْبُودُ يَا اللَّهُ يَا صَانِعُ يَا اللَّهُ يَا مُعِينُ يَا اللَّهُ يَا مُكَوِّنُ يَا اللَّهُ يَا فَعَّالُ يَا اللَّهُ يَا لَطِيفُ يَا اللَّهُ يَا غَفُورُ يَا اللَّهُ [يَا جَلِيلُ يَا اللَّهُ ] يَا شَكُورُ يَا اللَّهُ يَا نُورُ يَا اللَّهُ يَا قَدِيرُ [قَدِيمُ ] يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَمُنَّ عَلَيَّ بِرِضَاكَ وَ تَعْفُوَ عَنِّي بِحِلْمِكَ وَ تُوَسِّعَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ الطَّيِّبِ وَ مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ ،اى خدا، اى جزادهنده، اى خدا، اى پايدار، اى خدا، اى نگهدار، اى خدا، اى صاحب بزرگی اى خدا، اى داراى بزرگوارى، اى خدا، اى پسنديده، اى خدا، اى پرستيده، اى خدا، اى سازنده، اى خدا، ای ياریده، اى خدا، اى پديدآورنده، اى خدا، اى پركار، اى خدا، اى لطيف، اى خدا، اى آمرزنده، اى خدا، اى سپاسگذار، اى خدا، اى نور، اى خدا، اى توانا، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، اى پروردگار، اى خدا، از تو درخواست میكنم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و به خشنودیات بر من منّت نهى، و به بردباری ات از من درگذرى، و از روزى حلال پاكيزه ات به من بگسترى، از جايى كه گمان مى برم،
وَ مِنْ حَيْثُ لا أَحْتَسِبُ فَإِنِّي عَبْدُكَ لَيْسَ لِي أَحَدٌ سِوَاكَ وَ لا أَحَدٌ أَسْأَلُهُ غَيْرُكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ پس به سجده مى روى و می گويى يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا مُنْزِلَ الْبَرَكَاتِ بِكَ تُنْزَلُ كُلُّ حَاجَةٍ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ فِي مَخْزُونِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ وَ الْأَسْمَاءِ الْمَشْهُورَاتِ عِنْدَكَ الْمَكْتُوبَةِ عَلَى سُرَادِقِ عَرْشِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّي شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَكْتُبَنِي مِنَ الْوَافِدِينَ إِلَى بَيْتِكَ الْحَرَامِ وَ تَصْفَحَ لِي عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ وَ تَسْتَخْرِجَ لِي يَا رَبِّ كُنُوزَكَ يَا رَحْمَانُ.
و از جايی كه گمان نمى برم، من بنده توام و كسى را جز تو ندارم، و نه احدى غير تو كه از او گدايى كنم، ای مهربان ترين مهربانان، آنچه را خدا خواهد شود، نيرويى نيست جز به خداى برتر بزرگ.
سپس به سجده می روى و مى گويى: اى خدا، اى خدا، اى خدا، اى پروردگار، اى پروردگار، اى پروردگار، اى فرو فرستنده بركات، به عنايت تو هر حاجتى فرود آورده شود، از تو درخواست مى كنم، به هر نامى كه در خزانه غيب نزد توست، و نام هاى مشهور در پيشگاهت، كه بر سراپرده عرشت نوشته شده، اينكه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و ماه رمضان را از من بپذيری و مرا در شمار واردان به خانه محترمت بنويسى، و از من گناهان را چشم پوشى، و گنج هاى خود را برايم بيرون آورى، اى مهربان.
نهم: چهارده ركعت نماز بجاى آورد، در هر ركعت سوره «حمد» و آية الكرسی و سه مرتبه سوره «توحيد» را بخواند، تا در برابر هر ركعتى ثواب چهل سال عبادت و ثواب عبادت هركه در آن ماه روزه گرفته، و نماز خوانده براى او باشد.
دهم: شيخ طوسى در كتاب «مصباح» فرموده كه در آخر شب غسل بجاى آر، و تا طلوع فجر در جاى نماز خود بنشين.
روز اوّل: روز عيد فطر است، و اعمال آن چندچيز است: اوّل: پس از نماز صبح و نماز عيد، تكبيراتى كه در شب عيبد پس از نماز فريضه میخواندى، بخوان.
دوم: پس از نماز صبح دعايى را كه سيّد روايت كرده: «اللّهم انى توجّهت اليك بمحمّد امامى» بخوان، و شيخ خواندن اين دعا را پس از نماز عيد ذكر كرده.
سوم: كنار گذاشتن زكات فطر پيش از نماز عيد، به شرحى كه در كتابهاى فقهى آمده.
بدان كه زكات فطر، واجب مؤكّد، و شرط قبولى روزه ماه رمضان و سبب حفظ انسان تا سال آينده است، و حق تعالى در اين آيه شريفه:«قد افلح من تزكى و ذكر اسم ربه فصلّى»
زكات را مقدّم بر نماز ذكر فرموده.
چهارم: غسل است، و بهتر آن است اگر ممكن شود آن را در نهر انجام دهند، و وقت آن پس از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عيد، چنان كه شيخ فرموده و در روايتى آمده است كه غسل را در زير سقف پوشيده بجا آور، و چون خواستى غسل كنى بگو:
اللَّهُمَّ إِيمَاناً بِكَ وَ تَصْدِيقاً بِكِتَابِكَ وَ اتِّبَاعَ سُنَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِخدايا تنها براى ايمان به تو، و تصديق به كتاب تو، و پيروى از روش پيامبر تو محمّد درود خدا بر او و خاندانش باد
آنگاه «بسم اللّه» بگو و غسل را بجاى آر، و هنگامیكه از غسل فارغ شدى بگو:
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ كَفَّارَةً لِذُنُوبِي وَ طَهِّرْ دِينِي اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّي الدَّنَسَ .
خداى اين غسل را كفاره گناهانم قرار ده، و دينم را پاك كن، خدايا هر آلودگى را از من برطرف فرما.
پنجم: پوشيدن جامه نيكو، و بكار بردن بوى خوش، رفتن به صحرا براى بجا آوردن نماز عيد در زير آسمان در غير شهر خوردن مقدار كمى از تربت سيّد الشهدا عليه السّلام كه از هر دردى شفاست مستحبّ است.
هفتم: چون براى رفتن به نماز عيد آماده شدى، بيرون نرو مگر پس از طلوع آفتاب، و بخوان دعاهايى را كه سيّد ابن طاووس در كتاب» اقبال «نقل كرده از جمله ابو حمزه ثمالى از امام باقر عليه السّلام روايت كرده كه هنگامیكه براى نماز عيد فطر و قربان و جمعه آماده بيرون رفتن شدى، اين دعا را بخوان:
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَيَّأَ فِي هَذَا الْيَوْمِ أَوْ تَعَبَّأَ أَوْ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَى مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ عَطَايَاهُ فَإِنَّ إِلَيْكَ يَا سَيِّدِي تَهْيِئَتِي وَ تَعْبِئَتِي وَ إِعْدَادِي وَ اسْتِعْدَادِي رَجَاءَ رِفْدِكَ وَ جَوَائِزِكَ وَ نَوَافِلِكَ وَ فَوَاضِلِكَ وَ فَضَائِلِكَ وَ عَطَايَاكَ وَ قَدْ غَدَوْتُ إِلَى عِيدٍ مِنْ أَعْيَادِ أُمَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ وَ لَمْ أَفِدْ إِلَيْكَ الْيَوْمَ بِعَمَلٍ صَالِحٍ أَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ وَ لا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ أَمَّلْتُهُ وَ لَكِنْ أَتَيْتُكَ خَاضِعاً مُقِرّا بِذُنُوبِي وَ إِسَاءَتِي إِلَى نَفْسِي فَيَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ اغْفِرْ لِيَ الْعَظِيمَ مِنْ ذُنُوبِي فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ إِلا أَنْتَ يَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَخدايا هركس در اين روز آماده شد يا نيت كرد، يا مهيّا و مستعد شد، براى ورود به درگاه يكى از بندگانت به اميد جايزه ها و صله ها و بهره ها و عطاها، ولى اى آقاى من آماده شدن و قصد كردن و مهيا و مستعد شدن من تنها به جانب توست به اميد جايزه ها و صله ها و بهره ها و عطاهايت، اينك صبح كردم در عيدى از اعياد امت پيامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ، درحالیكه به عمل صالحى كه به آن اطمينان كنم، و آن را پيش آورده باشم بر تو وارد نشدم، و به مخلوقى كه آرزومندش باشم رو نكردم، بلكه در حال فروتنى تنها به جانب تو آمده ام به گناه و بدى نسبت به خويش اعتراف دارم، پس اى بزرگ، اى بزرگ، اى بزرگ، گناهان بزرگم را بيامرز، كه گناهان بزرگ را جز تو نيامرزد، اى كه معبودى جز تو نيست، ای مهربان ترين مهربانان.
اعمال شب عید فطر
غسل در شب عید فطر
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر، ابتدا غسل کردن در این شب:
اعمال و نكات مربوط به اين شب عبارت‌اند از: غسل كه مستحب است و تن انسان را با آب و دل او را از گناهان شستشو مى‌دهد. در حديث آمده است: «اگر انسان بداند امشب، شب عيد است، مستحب است پيش از غروب غسل كند.» و بنابر روايت ديگر: «مستحب است در اواخر شب عيد فطر [نيز]غسل كند.» قدر منّت خداوند-جلّ جلاله-را بشناسد كه چگونه او را نسبت به تفضّل خود آشنا گردانيد و در ماه صيام در زير سايه‌ى خود وارد كرد و ريسمان او را به ريسمان خود متصل نمود و به توجه و اقبال بر خود موفّق گردانيد و اينكه چگونه به رعايت ادب در پيشگاه خداوند مشرّف شده است و در نتيجه به‌جاى درخواست حوايج خود از او، به سپاس و ستايش و ثناى او مشغول گرديد. در اين صورت، هرگاه خداوند-جلّ جلاله-ببيند كه تو اشتغال به تقديس عظمت و بزرگداشت ستايش او را بر درخواست عطاياى او مقدم داشته‌اى، مقتضاى كمال كرم و جود الهى آن است كه افزون از ديگران به تو عطا كند. معناى عيد حاضر را دريابى و بدانى كه اين شب يكى از اوقات نيكبختى بندگان و هنگام وفا به وعده و اقبال خداوند متعال بر بندگان و احضار آنان در پيشگاه سراپرده‌ى مقدس و بلند خود و وقت بخشيدن خلعت‌هاى دوستى به دل‌ها و زمان به اهتزاز در آمدن پرچم‌هاى قرب از سوى پروردگار و درخشش خورشيدهاى اقبال بر چهره‌ى آرزوها و ظهور سپيده‌ى اعمال و تضرّع به درگاه الهى براى قبول و اجابت دعاها و زمان مقدم داشتن بندگان و تكيه زدن آنها بر تخت‌ها و سپردن كليدهاى سراى خشنودى الهى و نگارش نامه‌هاى امنيت و امان و زمان فراهم آوردن تمام نيازمندى‌هاى اين بنده‌ى نيكبخت در منزلى كه بدان برده خواهد شد، مى‌باشد.
زیارت امام حسین (ع) در شب اول شوال
و از زيارت امام حسين-عليه السّلام-در شب عيد فطر و ما برخى از فضايل زيارت امام حسين-عليه السّلام-و نيز متن زيارتنامه‌ى مخصوص آن حضرت در اين شب را در جلد دوم كتاب «مصباح الزّائر و جناح المسافر» ذكر كرده‌ايم. اگر كسى در شب عيد فطر آن كتاب ما را در اختيار نداشته باشد، با زيارات وارده‌ى ديگر، آن حضرت-عليه أفضل الصّلوات-را زيارت كند و اگر هيچ از زيارات وارده را در اختيار نداشت، با سلام و تعظيم و ثنا و اعتراف به امامت آن حضرت-عليه السّلام-و بى‌زارى جستن از دشمنانش و توسل به خدا به واسطه‌ى مقامات شريف او در برآوردن حاجتى كه براى او پيش مى‌آيد، به‌صورتى كه خداوند-جلّ جلاله-بر زبانش جارى مى‌كند، آن حضرت را زيارت كند. شب عيد را به‌صورتى كه در پايان اعمال هر شب و روز ماه رمضان ذكر كرديم، به پايان آور. بنابراين، مبادا در رعايت احتياط تا نهايت حدّ امكان كوتاهى كنى.
احیا در شب عید فطر
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب احیا می باشد:
و از احیای شب عید فطر[قدر] : «محمد بن بابويه» آورده است كه از پيامبر اكرم-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-نقل شده است كه فرمود:
مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ الْقَدْرِ لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ
«هركس شب عيد فطر را احيا كند، در روزى كه دل‌ها مى‌ميرند، دل او نمى‌ميرد.»
و از احیای شب عید فطرنيز در روايت ديگر امام صادق-عليه السّلام-به نقل از پدران بزرگوارش-عليهم السّلام- فرمود:
كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يُحْيِي لَيْلَةَ عِيدِ الْفِطْرِ بِصَلَاةٍ حَتَّى يُصْبِحَ وَ يَبِيتُ لَيْلَةَ الْفِطْرِ فِي الْمَسْجِدِ وَ يَقُولُ يَا بُنَيَّ مَا هِيَ بِدُونِ لَيْلَةٍ يَعْنِي لَيْلَةَ الْقَدْرِ
«حضرت علىّ بن حسين-عليهما السّلام-شب عيد فطر را با نماز، احيا مى‌كرد تا اينكه صبح مى‌شد و نيز شب عيد فطر را در مسجد بيتوته مى‌نمود و خطاب به من مى‌فرمود: پسرم، اين شب كمتر از آن يك شب-يعنى شب قدر-نيست.»
نماز مستحبی چهار رکعتی در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب نمازهای بسیار بافضیلتی است که بعد از نماز عشا خوانده می شود، پنجمین نماز:
و بالاخره در روايتى آمده است:
أَنَّ مَنْ صَلَّى لَيْلَةَ الْفِطْرِ أَرْبَعَ عَشْرَةَ رَكْعَةً يَقْرَأُ فِي كُلِّ رَكْعَةٍ الْحَمْدَ[1] وَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ[2] وَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[3]
هركس در شب فطر چهار ركعت نماز بخواند، به اين صورت كه در هر ركعت آن سوره‌ى حمد و آية الكرسى و سه بار «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» بخواند،
أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ رَكْعَةٍ عِبَادَةَ أَرْبَعِينَ سَنَةً وَ عِبَادَةَ كُلِّ مَنْ صَامَ وَ صَلَّى فِي هَذَا الشَّهْرِ
خداوند متعال در برابر هر ركعت، عبادت چهل سال و عبادت تمام كسانى را كه در ماه رمضان روزه گرفته و نماز خوانده‌اند، به او عطا مى‌كند. در ادامه‌ى روايت فضايل بزرگ ديگر براى اين نماز ذكر شده است.
[1]) سوره الحمد(الفاتحه) [2]) سوره البقره، آیات 255-257 [3]) سوره الاخلاص (التوحید)
نماز امام علی (ع) در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب نمازهای بسیار بافضیلتی است که بعد از نماز عشا خوانده می شود، چهارمین نماز:
نيز «محمد بن ابى قرّه» در كتاب «عمل شهر رمضان» به نقل از امام صادق-عليه السّلام- آورده است كه امير المؤمنين-صلوات اللّه عليه-فرمود:
مَنْ صَلَّى لَيْلَةَ الْفِطْرِ رَكْعَتَيْنِ يَقْرَأُ فِي الْأُولَى الْحَمْدَ[1] مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[2] أَلْفَ مَرَّةٍ
هركس در شب عيد فطر دو ركعت نماز بخواند؛ در ركعت اوّل آن يك بار سوره‌ى حمد و هزار بار سوره‌ى «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ»
وَ فِي الثَّانِيَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً وَاحِدَةً لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ الدُّعَاءُ فِي دُبُرِهَا
و در ركعت دوّم يك بار سوره‌ى حمد و يك بار سوره‌ى «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» بخواند، هر چيز از خدا بخواهد، به او عطا مى‌كند. دعاى تعقيب اين نماز عبارت است از:
يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اللَّهُ يَا رَحِيمُ يَا اللَّهُ يَا مَلِكُ يَا اللَّهُ يَا قُدُّوسُ يَا اللَّهُ يَا سَلَامُ يَا اللَّهُ
اى خدا اى خدا اى خدا، اى رحمت‌گر اى خدا، [اى مهربان اى خدا]، اى پادشاه اى خدا، اى بسيار بى‌آلايش اى خدا، اى ايمن اى خدا،
يَا مُؤْمِنُ يَا اللَّهُ يَا مُهَيْمِنُ يَا اللَّهُ يَا عَزِيزُ يَا اللَّهُ يَا جَبَّارُ يَا اللَّهُ يَا حَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا مُتَكَبِّرُ يَا اللَّهُ
اى ايمنى‌بخش اى خدا، اى نگاهبان چيره اى خدا، اى سربلند اى خدا، اى باشكوه چيره اى خدا، [اى بسيار مهرورز اى خدا]، اى بزرگمنش اى خدا،
يَا خَالِقُ يَا اللَّهُ يَا بَارِئُ يَا اللَّهُ يَا مُصَوِّرُ يَا اللَّهُ يَا عَالِمُ يَا اللَّهُ يَا عَظِيمُ يَا اللَّهُ يَا كَرِيمُ يَا اللَّهُ
اى آفريننده اى خدا، اى پديدآورنده اى خدا، اى نگارگر اى خدا، اى آگاه اى خدا، اى بزرگ اى خدا، اى بزرگوار اى خدا،
يَا حَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا حَكِيمُ يَا اللَّهُ يَا سَمِيعُ يَا اللَّهُ يَا بَصِيرُ يَا اللَّهُ يَا قَرِيبُ يَا اللَّهُ يَا مُجِيبُ يَا اللَّهُ
اى بردبار اى خدا، اى فرزانه اى خدا، اى شنوا اى خدا، اى بينا اى خدا، اى نزديك اى خدا، اى اجابت‌كننده اى خدا،
يَا جَوَادُ يَا اللَّهُ يَا وَاحِدُ يَا اللَّهُ يَا وَلِيُّ [مَلِيٌ] يَا اللَّهُ يَا مُكْرِمُ يَا اللَّهُ يَا وَفِيُّ يَا اللَّهُ يَا مَوْلَى يَا اللَّهُ
اى بخشنده اى خدا، اى يگانه اى خدا، اى سرپرست [اى بى‌نياز]اى خدا، [اى گرامى‌دارنده اى خدا]، اى باوفا اى خدا، اى مولى اى خدا،
يَا قَاضِي يَا اللَّهُ يَا سَرِيعُ يَا اللَّهُ يَا شَدِيدُ يَا اللَّهُ يَا رَءُوفُ يَا اللَّهُ يَا رَقِيبُ يَا اللَّهُ يَا مُجِيبُ يَا اللَّهُ
اى فرمان‌ران اى خدا، اى باشتاب اى خدا، اى سخت‌گير اى خدا، اى بسيار مهربان اى خدا، اى نگاهبان اى خدا، اى اجابت كننده اى خدا،
يَا جَوَادُ يَا اللَّهُ يَا مَاجِدُ يَا اللَّهُ يَا عَلِيُّ يَا اللَّهُ يَا حَفِيظُ يَا اللَّهُ يَا مُحِيطُ يَا اللَّهُ يَا سَيِّدَ السَّادَاتِ يَا اللَّهُ
اى بخشنده اى خدا، اى والا اى خدا، اى بلندپايه اى خدا، اى نگاهدار اى خدا، اى فراگير اى خدا، اى سرور سروران اى خدا،
يَا أَوَّلُ يَا اللَّهُ يَا آخِرُ يَا اللَّهُ يَا ظَاهِرُ يَا اللَّهُ يَا بَاطِنُ يَا اللَّهُ يَا فَاخِرُ يَا اللَّهُ يَا قَاهِرُ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ
اى اوّل اى خدا، اى آخر اى خدا، اى آشكار اى خدا، اى نهان اى خدا، اى پديدآورنده اى خدا، اى چيره اى خدا، اى پروردگار من اى خدا،
يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا وَدُودُ يَا اللَّهُ يَا نُورُ يَا اللَّهُ
اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، [اى پروردگار من اى خدا]، اى بسيار مهرورز اى خدا، اى نور اى خدا،
يَا دَافِعُ يَا اللَّهُ يَا نَافِعُ يَا اللَّهُ يَا مَانِعُ يَا اللَّهُ يَا فَاتِحُ يَا اللَّهُ يَا نَفَّاعُ يَا اللَّهُ يَا جَلِيلُ يَا اللَّهُ يَا جَمِيلُ يَا اللَّهُ
اى دفع‌كننده اى خدا، [اى سودرسان اى خدا]، اى جلوگيرى‌كننده اى خدا، [اى برطرف‌كننده اى خدا]، اى گشاينده اى خدا، اى بسيار سودرسان اى خدا، اى شكوهمند اى خدا، اى زيبا اى خدا،
يَا شَهِيدُ يَا اللَّهُ يَا شَاهِدُ يَا اللَّهُ يَا مُغِيثُ يَا اللَّهُ يَا حَبِيبُ يَا اللَّهُ يَا فَاطِرُ يَا اللَّهُ يَا مُطَهِّرُ يَا اللَّهُ
اى گواه اى خدا، اى آگاه اى خدا، اى فريادرس اى خدا، اى محبوب اى خدا، اى پديدآورنده اى خدا، اى پاكيزه‌كننده اى خدا،
يَا مَالِكُ يَا اللَّهُ يَا مُقْتَدِرُ يَا اللَّهُ يَا قَابِضُ يَا اللَّهُ يَا بَاسِطُ يَا اللَّهُ يَا مُحْيِي يَا اللَّهُ يَا مُمِيتُ يَا اللَّهُ
اى دارنده اى خدا، اى قدرتمند اى خدا، اى به‌هم‌آورنده اى خدا، اى گسترنده اى خدا، اى زنده‌كننده اى خدا، اى ميراننده اى خدا،
يَا مُجِيبُ يَا اللَّهُ يَا بَاعِثُ يَا اللَّهُ يَا مُعْطِي يَا اللَّهُ يَا مُفْضِلُ يَا اللَّهُ يَا مُنْعِمُ يَا اللَّهُ يَا حَقُّ يَا اللَّهُ
اى اجابت‌كننده اى خدا، اى برانگيزاننده اى خدا، اى عطاكننده اى خدا، اى تفضّل‌كننده اى خدا، اى نعمت‌بخش اى خدا، اى حق اى خدا،
يَا مُبِينُ يَا اللَّهُ يَا طَبِيبُ [طَيِّبُ] يَا اللَّهُ يَا مُحْسِنُ يَا اللَّهُ يَا مُجْمِلُ يَا اللَّهُ يَا مُبْدئُ يَا اللَّهُ
اى آشكار اى خدا، اى درمان‌كننده [پاكيزه]اى خدا، اى نيكوكار اى خدا، اى زيباكردار اى خدا، اى آغازكننده اى خدا،
يَا مُعِيدُ يَا اللَّهُ يَا بَارِئُ يَا اللَّهُ يَا بَدِيعُ يَا اللَّهُ يَا هَادِي يَا اللَّهُ يَا كَافِي يَا اللَّهُ يَا شَافِي يَا اللَّهُ
اى بازگرداننده اى خدا، اى پديدآورنده اى خدا، اى نوآفرين اى خدا، اى هدايتگر اى خدا، اى كفايت‌كننده اى خدا، اى بهبودى‌بخش اى خدا،
يَا عَلِيُّ يَا اللَّهُ يَا عَالِي يَا اللَّهُ يَا حَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا مَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا ذَا الطَّوْلِ يَا اللَّهُ يَا مُتَعَالِي يَا اللَّهُ
اى بلندپايه اى خدا، [اى برتر اى خدا] ، اى بسيار مهربان اى خدا، اى بسيار بخشنده اى خدا، اى بخشنده اى خدا، اى برتر اى خدا،
يَا عَدْلُ يَا اللَّهُ يَا ذَا الْمَعَارِجِ يَا اللَّهُ يَا صَادِقُ يَا اللَّهُ يَا دَيَّانُ يَا اللَّهُ يَا بَاقِي يَا اللَّهُ يَا ذَا الْجَلَالِ يَا اللَّهُ
اى دادگر اى خدا، اى دارنده‌ى وسيله‌هاى ترقى [خلق به‌سوى او]اى خدا، اى راستگو اى خدا، اى بسيار پاداش‌دهنده اى خدا، اى پايدار اى خدا، اى شكوهمند اى خدا،
يَا ذَا الْإِكْرَامِ يَا اللَّهُ يَا مَعْبُودُ يَا اللَّهُ يَا مَحْمُودُ يَا اللَّهُ يَا صَانِعُ يَا اللَّهُ يَا مُعِينُ يَا اللَّهُ يَا مُكَوِّنُ يَا اللَّهُ
اى بزرگوار اى خدا، اى معبود اى خدا، اى ستوده اى خدا، اى سازنده اى خدا، اى يارى‌گر اى خدا، اى پديدآورنده اى خدا،
يَا فَعَّالُ يَا اللَّهُ يَا لَطِيفُ يَا اللَّهُ يَا جَلِيلُ يَا اللَّهُ يَا غَفُورُ يَا اللَّهُ يَا شَكُورُ يَا اللَّهُ يَا نُورُ يَا اللَّهُ يَا حَنَّانُ يَا اللَّهُ
اى كارگر اى خدا، اى لطيف اى خدا، اى والا اى خدا، اى بسيار آمرزنده اى خدا، اى بسيار سپاسگزار اى خدا، اى نور اى خدا، اى بسيار مهرورز اى خدا،
يَا قَدِيرُ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ
اى توانمند اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من اى خدا،
يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اى پروردگار من اى خدا، [اى پروردگار من]، اى خدا اى خدا اى خدا، از تو خواهانم كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستى
وَ أَنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِرِضَاكَ وَ تَعْفُوَ عَنِّي بِحِلْمِكَ وَ تُوَسِّعَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ الطِّيبِ
و خشنودى خود را بر من ارزانى دارى و به بردبارى خود از من درگذرى و روزى حلال و پاكيزه‌ات را از آنجا كه گمان
مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَسِبُ فَإِنِّي عَبْدُكَ لَيْسَ لِي أَحَدٌ سِوَاكَ وَ لَا أَجِدُ أَحَداً [وَ لَا أَحَدٌ]
و حساب مى‌كنم يا نمى‌كنم، بر من بگسترانى؛ زيرا من بنده‌ى توام و كسى جز تو ندارم
أَسْأَلُهُ غَيْرَكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ (ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ)[3] الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ
و غير از تو كسى نيست كه از او بخواهم، اى مهربان‌ترين مهربانان. هرچه خدا خواست [همان مى‌شود]و هيچ نيرويى جز به وسيله‌ى خداوند بلندپايه و بزرگ به وجود نمى‌آيد.
ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ
سپس سجده كن و در حال سجده بگو:
يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا اللَّهُ يَا مُنْزِلَ الْبَرَكَاتِ بِكَ تَنْزِلُ كُلُّ حَاجَةٍ
اى خدا اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى فروفرستنده‌ى بركات، همه‌ى خواسته‌ها به تو فرود مى‌آيد.
أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ فِي مَخْزُونِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ وَ الْأَسْمَاءِ الْمَشْهُورَاتِ عِنْدَكَ الْمَكْتُوبَةِ عَلَى سُرَادِقِ عَرْشِكَ
به همه‌ى اسماى تو كه در گنجينه‌ى غيب نزد تو است و به اسم‌هاى مشهور تو در نزد تو كه بر سراپرده‌ى عرشت نگاشته شده است، خواستارم
أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّي شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَكْتُبَنِي مِنَ [فِي] الْوَافِدِينَ إِلَى بَيْتِكَ الْحَرَامِ [بَيْتِ الْحَرَامِ]
كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستى و ماه رمضان را از من بپذيرى و مرا جزو واردشوندگان به خانه‌ى محترمت بنويسى
وَ تَصْفَحَ لِي عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ وَ تَسْتَخْرِجَ يَا رَبِّ كُنُوزَكَ يَا رَحْمَانُ
و از گناهان بزرگم چشم بپوشى و-اى پروردگار من-گنج‌هاى خود را [كه در وجود من به وديعه گذارده‌اى] استخراج كنى، اى رحمت‌گر.
[1]) سوره الحمد (الفاتحه) [2]) سوره الاخلاص (التوحید) [3]) سوره الکهف، آیه 39
نماز مستحبی دو رکعتی در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب نمازهای بسیار بافضیلتی است که بعد از نماز عشا خوانده می شود، سومین نماز:
وَ مِنْ ذَلِكَ مَا رَوَيْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى الشَّيْخِ أَبِي مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُكْبَرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ
هم‌چنين «حارث اعور» مى‌گويد:
أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ كَانَ يُصَلِّي لَيْلَةَ الْفِطْرِ رَكْعَتَيْنِ يَقْرَأُ فِي الْأُولَى فَاتِحَةَ الْكِتَابِ[1] مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[2] أَلْفَ مَرَّةٍ
امير المؤمنين-صلوات اللّه عليه-در شب عيد فطر دو ركعت نماز مى‌خواند؛ در ركعت اوّل آن يك بار فاتحة الكتاب و هزار بار «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ»
وَ فِي الثَّانِيَةِ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً وَاحِدَةً ثُمَّ يَرْكَعُ وَ يَسْجُدُ فَإِذَا سَلَّمَ خَرَّ سَاجِداً وَ يَقُولُ فِي سُجُودِهِ
و در ركعت دوّم، فاتحة الكتاب يك بار و «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» يك بار، سپس به ركوع و سجده مى‌رفت و وقتى سلام نماز را مى‌داد به سجده مى‌رفت و در حال سجده
أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ
به درگاه خدا توبه نمودم.
مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ يَقُولُ
صد بار مى‌گفت و آنگاه مى‌گفت:
يَا ذَا الْمَنِّ وَ الْجُودِ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ
اى بخشنده اى بخشاينده، اى ارزانى‌دارنده اى بخشاينده، اى برگزيننده‌ى حضرت محمّد،
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا
بر محمّد و آل محمّد درود فرست و انجام ده با من. . .
فَإِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ أَقْبَلَ عَلَيْنَا بِوَجْهِهِ ثُمَّ يَقُولُ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَفْعَلُهَا أَحَدٌ يَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ
و هنگامى كه سر از سجده بلند مى‌كرد، رو به ما مى‌نمود و مى‌فرمود: «سوگند به خدايى كه جانم به دست او است، هركس اين عمل را انجام دهد، هر چيز از خداوند متعال بخواهد، قطعا به او عطا مى‌كند
وَ لَوْ أَتَاهُ مِنَ الذُّنُوبِ بِعَدَدِ رَمْلِ عَالِجٍ غَفَرَ [غَفَرَهَا] اللَّهُ تَعَالَى لَهُ
و او را مى‌آمرزد اگرچه به اندازه‌ى سنگريزه‌هاى صحراى «عالج» گناه كرده باشد.
[1]) سوره الحمد(الفاتحه) [2]) سوره الاخلاص (التوحید)
نماز مستحبی شش رکعتی در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب نمازهای بسیار بافضیلتی است که بعد از نماز عشا خوانده می شود، اولین نماز:
در كتاب «ثواب الاعمال» به نقل از پيامبر اكرم-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-آمده است:
مَنْ صَلَّى لَيْلَةَ الْعِيدِ سِتَّ رَكَعَاتٍ يَقْرَأُ فِي كُلِّ رَكْعَةٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[1] إِلَّا شُفِّعَ فِي أَهْلِ بَيْتِهِ كُلِّهِمْ وَ إِنْ كَانُوا قَدْ وَجَبَتْ لَهُمُ النَّارُ الْخَبَرَ
«هركس در شب عيد شش ركعت نماز بخواند و در هر ركعت آن پنج بار «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» بخواند، براى همه‌ى افراد خانواده‌ى خود شفاعت مى‌كند و شفاعت او پذيرفته مى‌شود، اگر چه مستوجب آتش جهنّم باشند. . .».
[1]) سوره الاخلاص (التوحید)
شاید این مطالب را هم بپسندید:
نماز مستحبی بعد از نافله مغرب در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر، از دیگر اعمال این شب نمازی است که بعد از نماز مغرب و نافله های آن خوانده می شود:
«حارث اعور» نقل كرده است كه
أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ص كَانَ يُصَلِّي لَيْلَةَ الْفِطْرِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ نَافِلَتِهَا رَكْعَتَيْنِ يَقْرَأُ فِي الْأُولَى فَاتِحَةَ الْكِتَابِ[1] وَ مِائَةَ مَرَّةٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[2]
امير المؤمنين-صلوات اللّه عليه-در شب عيد فطر بعد از نماز مغرب و نافله‌هاى آن دو ركعت نماز مى‌خواند؛ در ركعت اوّل آن فاتحة الكتاب و صد بار «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ»
وَ فِي الثَّانِيَةِ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً ثُمَّ يَقْنُتُ وَ يَرْكَعُ وَ يَسْجُدُ وَ يُسَلِّمُ ثُمَّ يَخِرُّ لِلَّهِ سَاجِداً وَ يَقُولُ فِي سُجُودِهِ
و در ركعت دوّم فاتحة الكتاب و يك بار «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» قرائت مى‌كرد، سپس قنوت و ركوع و سجده و سلام نماز را به‌جا آورده و براى خدا به سجده مى‌افتاد و در حال سجده
أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ
به درگاه خدا توبه نمودم
مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ يُقَالُ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَفْعَلُهَا أَحَدٌ فَيَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى وَ لَوْ أَتَاهُ مِنَ الذُّنُوبِ مِثْلَ رَمْلِ عَالِجٍ
صد بار مى‌گفت: سپس مى‌فرمود: «سوگند به خدايى كه جانم در دست او است، هركس اين عمل را انجام دهد، هر چيزى از خداوند متعال بخواهد، حتما به او عطا مى‌كند، اگر چه به اندازه‌ى سنگريزه‌هاى صحراى «عالج» گناه كرده باشد.»
[1]) سوره الفاتحه [2]) سوره الاخلاص (التوحید)
تکبیرات بعد از نماز در شب اول شوال
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر:
يكى ديگر از اعمال اين شب تكبير مخصوصى است كه بعد از دعا و تمجيد گذشته و نيز بعد از نماز عشا و نماز صبح و نماز عيد براى بزرگداشت عظمت مولى و اعتراف به حقّ نعمت‌هايى كه به تو ارزانى داشته است، خوانده مى‌شود.
«معاوية بن عمّار» مى‌گويد: شنيدم كه امام صادق-عليه السّلام-فرمود:
«در عيد فطر بايد تكبير گفت.» عرض كردم: «كى؟» فرمود: «فقط در تعقيب نماز مغرب و عشاى شب عيد فطر و نماز صبح و نماز عيد فطر و بعد از آن ديگر نمى‌گويد
وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلى ما هَداكُمْ وَ التَّكْبِيرُ أَنْ يَقُولَ
و اين مفاد سخن خداوند متعال است كه مى‌فرمايد: و براى اينكه شماره‌ى مقرّر را تكميل كنيد و خدا را به پاس آنكه شما را هدايت نمود، به بزرگى بستاييد.و تكبير به اين صورت است كه بگويد:
اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ
خداوند بزرگ‌تر است، خداوند بزرگ‌تر است، خداوند بزرگ‌تر است، معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگ‌تر است و ستايش خدا را
اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلَى مَا أَبْلَانَا [أَوْلَانَا]
[و خداوند بزرگ‌تر است]كه ما را هدايت كرد و سپاس او را بر آنچه ما را بدان آزمود [بر آنچه به ما ارزانى داشت].
و اگر كسى اين تكبير را در تعقيب نماز مغرب و بلكه بنابر نظر ديگر در تعقيب نمازهاى نافله‌ى مغرب بگويد، عمل او با توفيق الهى بيشتر سازگار خواهد بود.
دعای بعد از نافله مغرب در شب اول شوال (اقبال الاعمال)
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر:
ديگر اعمال و دعاهاى مخصوص شب عيد فطر عبارت‌اند از: تعقيب مخصوص نماز مغرب شب عيد؛ يكى از اعمال اين روز عبارت است از اينكه انسان با نشاط و شادى دل به واسطه‌ى اينكه خداوند داناى غيب او را به قرب خود مشرّف گردانيده و در نتيجه او با قدم توبه و انابه به محل اجابت گام گذاشته است، بر نماز مغرب روى آورد؛ سپس دعايى را كه در تعقيب نافله‌ى نماز مغرب وارد است بخواند و در پى آن توبه و استغفارى كه انسان را از بند اصرار بر گناه مى‌رهاند، بكند، سپس دعايى را كه گروهى از راويان اماميّه با چندين سند نقل كرده‌اند- برخى در تعقيب نافله‌هاى نماز مغرب و برخى در غير حال سجده و بعضى در حال سجده نقل كرده‌اند و ما روايتى كه آن را بعد از نافله‌ى نماز مغرب ذكر كرده است، يادآور مى‌شويم-بخواند، كه
«حسن بن راشد» مى‌گويد:
به امام صادق-عليه السّلام-عرض كردم: «مردم [عامّه]مى‌گويند: آمرزش خدا بر روزه‌داران ماه رمضان در شب قدر نازل مى‌شود. [آيا اين سخن درست است؟]»
فرمود: «مزد كارگر هنگام فراغت از كار داده مى‌شود و پايان كار ماه رمضان، شب عيد فطر است.»
عرض كردم: «فدايت گردم! در آن شب چه عملى شايسته است؟» فرمود:«هنگامى كه آفتاب غروب كرد، غسل كن و وقتى نماز مغرب و چهار ركعت نافله‌ى بعد از آن را خواندى، بگو:
يَا ذَا الْمَنِّ يَا ذَا الطَّوْلِ [وَ الطَّوْلِ] يَا ذَا الْجُودِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ وَ نَاصِرَهُ
اى بخشنده و ارزانى‌دارنده و بخشاينده، اى برگزيننده و ياريگر حضرت محمّد،
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَيْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَكَ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ
بر محمّد و آل محمّد درود فرست و هر گناهى را كه برشمرده‌اى و در نزد تو در نوشته‌ى آشكار قرار دارد، بيامرز.
ثُمَّ تَخِرُّ سَاجِداً وَ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ
سپس به سجده برو و در حال سجده صد بار بگو:
أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ
به درگاه خدا توبه مى‌كنم.
وَ أَنْتَ سَاجِدٌ ثُمَّ تَسْأَلُ حَاجَتَكَ فَإِنَّهَا تُقْضَى إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى
آنگاه حاجتت را بخواه، ان شاء اللّه تعالى برآورده مى‌گردد.
دعای یا دائم الفضل علی البریه …
ده مرتبه بگويد
يَا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِيَّةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ يَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِيَّةِ
اى خدايى كه فضل و كرمت بر خلق دايم است و دو دست عطا و بخششت به جانب بندگان دراز است اى صاحب بخشش هاى بزرگ
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَيْرِ الْوَرَى سَجِيَّةً وَ اغْفِرْ لَنَا يَا ذَا الْعُلَى فِي هَذِهِ الْعَشِيَّةِ
درود فرست بر محمد و آلش كه در اصل خلقت و فطرت بهترين خلقند اى خداى بلند مرتبه در همين شب گناه ما را ببخش.
و اين ذكر شريف در شب عيد فطر نيز خوانده مى شود
اهل البیت.
