احکام وضوی جبیره
فهرست این نوشتار:
احکام وضوی جبیره
چیزی که با آن زخم و شکسته را (1) می‌بندند و دوایی که روی زخم و مانند آن می‌گذارند جبیره نامیده می‌شود.
(1) (زنجانی:) زخم و عضو شکسته را.. (فاضل:) زخم و جای شکسته را..
[اگر در یکی از جاهای وضو زخم یا دُمل یا شکستگی باشد]
مسأله 324 اگر در یکی از جاهای وضو زخم یا دُمل یا شکستگی باشد، چنانچه روی آن باز است (1) و آب برای آن ضرر ندارد، باید به طور معمول وضو گرفت.
(1) (مکارم:) و خون ندارد..
[ اگر زخم یا دُمل یا شکستگی در صورت و دستها است]
مسأله 325 اگر زخم یا دُمل یا شکستگی در صورت و دستها است و روی آن باز است و آب ریختن روی آن ضرر دارد، اگر اطراف آن را بشوید کافی است (1)، ولی چنانچه (2) کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد، بهتر آن است که دست‌تر بر آن بکشد و بعد پارچه پاکی روی آن بگذارد و دست‌تر را روی پارچه هم بکشد (3). و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمی‌شود آب کشید (4)، باید اطراف زخم را به طوری که در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید (5) و بنا بر احتیاط مستحب ّ (6) پارچه پاکی روی زخم بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد (7) و اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست شستن اطراف زخم کافی است و در هر صورت تیمم لازم نیست (8).
(1) (اراکی، فاضل:) باید اطراف آن را بشوید..
(خوئی، زنجانی، سیستانی:) باید اطراف زخم (خوئی، سیستانی: یا دمل) را به طوری که در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید..
(تبریزی:) باید اطراف زخم را به طوری که در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید. [پایان مسأله]
(2) (خوئی، اراکی، فاضل، سیستانی:) و چنانچه..
(3) (خوئی، سیستانی:) و امّا در شکستگی لازم است تیمم بنماید. [پایان مسأله] (اراکی:) چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد دست‌تر بر آن بکشد و اگر ممکن نیست پارچه پاکی روی آن بگذارد دست‌تر را روی پارچه بکشد..
(زنجانی:) چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد، احتیاط واجب آن است که دست‌تر بر آن بکشد و بعد چیز پاکی، مانند پارچه و پلاستیک روی آن بگذارد و دست‌تر را روی پارچه هم از بالا به پائین بکشد..
(فاضل:) چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد، احتیاط آن است که دست‌تر بر آن بکشد و اگر ضرر دارد بنا بر احتیاط واجب پارچه پاکی روی آن بگذارد و دست‌تر را روی پارچه بکشد..
(گلپایگانی، صافی:) اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت و دستها است و روی آن باز است و آب ریختن روی آن ضرر دارد، چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد (صافی: بنا بر احتیاط) باید دست‌تر بر آن بکشد..
(بهجت:) اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت و دستها باشد و روی آن باز بوده و آب ریختن به کمترین مقدار و شستن روی آن ضرر دارد، چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن با آبی که در دست هست ضرر ندارد ولی شستن صدق نمی‌کند، احتیاط واجب آن است که دست‌تر بر آن بکشد و بعد احتیاطاً پارچه پاکی روی آن گذاشته و دست‌تر را روی پارچه هم بکشد به قصد وظیفه که مسح یا غسل باشد..
(مکارم:) چنانچه کشیدن دست‌تر بر آن ضرر ندارد، باید دست‌تر بر خود آن نیز بکشد و اگر ضرر دارد مستحب است پارچه پاکی روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد. [پایان مسأله]
(4) (زنجانی:) باید پارچه پاکی و مانند آن روی زخم بگذارد و دست‌تر روی آن از بالا به پائین بکشد و اگر این کار ممکن نیست تیمم نماید و بنا بر احتیاط مستحب وضو گرفته و به غیر از محل زخم، سایر جاها را بشوید.
(5) (اراکی، فاضل:) و بنا بر احتیاط واجب در فرض اخیر تیمم هم بنماید. [پایان مسأله]
(6) (بهجت:) بنا بر احتیاط واجب..
(7) (گلپایگانی، صافی:) گذاردن پارچه روی زخم و دست بر آن کشیدن لازم نیست، اگر چه بهتر است (صافی: و در شکستگی، احتیاط واجب ضم ّ تیمم است).
(8) (بهجت:) اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست، باید اطراف زخم را بشوید و بنا بر احتیاط مستحب تیمّم هم بنماید.
[اگر زخم یا دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است]
مسأله 326 اگر زخم یا دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است و روی آن باز است، چنانچه نتواند آن را مسح کند، (1) باید (2) پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند (و بنا بر احتیاط مستحب ّ (3) تیمم هم بنماید (4)) و اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد، باید به جای وضو تیمم کند و بهتر است یک وضو بدون مسح هم بگیرد (5).
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) به این معنی که زخم مثلًا تمام محل ّ مسح را گرفته باشد و یا این که از مسح جاهای سالم نیز متمکّن نباشد در این صورت لازم است تیمّم نماید و بنا بر احتیاط (سیستانی: بنا بر احتیاط مستحب) وضو نیز گرفته و پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند. [پایان مسأله] (زنجانی:) به این معنی که زخم مثلًا تمام محل مسح را گرفته باشد یا آن که از مسح جاهای سالم نیز متمکن نباشد در این صورت باید پارچه پاکی و مانند آن روی زخم انداخته و روی آن را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند و بنا بر احتیاط مستحب تیمم نیز بنماید، و اگر مسح جبیره ای ممکن نباشد لازم است تیمم نماید و بنا بر احتیاط مستحب قسمتهایی را که می‌تواند وضو نیز بدهد.
(2) (صافی:) أحوط آن است که..
(3) (گلپایگانی:) بنا بر احتیاط لازم.. (مکارم:) بنا بر احتیاط واجب..
(4) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: اراکی، فاضل، بهجت و صافی نیست]
(5) (اراکی:) مسح آن محل لازم نیست و باید تیمّم هم بنماید.
(گلپایگانی، صافی، بهجت، فاضل:) مسح لازم نیست ولی (صافی: در هر دو صورت) باید بعد از وضو (بهجت: احتیاطاً) تیمم نماید.
(مکارم:) باید وضوی بدون مسح بگیرد و بنا بر احتیاط واجب تیمّم هم بکند.
[ اگر روی دمل یا زخم یا شکستگی بسته باشد]
مسأله 327 اگر روی دمل یا زخم یا شکستگی بسته باشد، چنانچه باز کردن آن ممکن است (و زحمت و مشقّت هم ندارد (1)) و آب هم برای آن ضرر ندارد، باید روی آن را باز کند و وضو بگیرد، چه زخم و مانند آن در صورت و دستها باشد، یا جلوی سر و روی پاها.
این مسأله در رساله آیت اللّه زنجانی نیست
(1) (سیستانی:) چنانچه باز کردن آن بدون مشقت ممکن است..
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، گلپایگانی، صافی، بهجت و تبریزی نیست] (مکارم:) مسأله هر گاه زخم یا دُمل و شکستگی با پارچه یا گچ یا مانند آن بسته شده است، چنانچه باز کردن آن ضرر و مشقّت زیادی ندارد و آب هم برای آن مضرّ نیست باید آن را باز کند و وضو بگیرد، در غیر این صورت اطراف زخم یا شکستگی را بشوید و احتیاط مستحب ّ آن است که روی جبیره را نیز مسح کند و اگر جبیره نجس است یا نمی‌شود روی آن دست‌تر بکشد، پارچه پاکی را بر آن ببندد و دست‌تر روی آن بکشد.
[ اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت یا دستها باشد]
مسأله 328 اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت یا دستها باشد و بشود روی آن را باز کرد (1)، چنانچه ریختن آب، روی آن ضرر دارد و کشیدن دست‌تر ضرر ندارد، واجب است دست‌تر روی آن بکشد (2).
(1) (زنجانی:) اگر جاری ساختن آب بر آن، هر چند به وسیله کشیدن دست‌تر بر روی آن، ممکن باشد، باید این کار را انجام دهد، و در غیر این صورت اگر کشیدن دست‌تر روی پوست ضرر ندارد، احتیاط واجب آن است که دست‌تر روی پوست بکشد و بعد پارچه پاک و مانند آن روی آن بگذارد و روی پارچه را هم دست‌تر بکشد، و در صورتی که دست‌تر روی پوست کشیدن ضرر داشته باشد تنها بر روی پارچه پاک و مانند آن دست‌تر بکشد.
(2) (گلپایگانی، صافی:) کشیدن دست‌تر روی آن کافی است و پارچه گذاردن و دست روی آن کشیدن لازم نیست اگر چه احتیاطاً خوب است.
(بهجت:) بنا بر أظهر باید دست‌تر روی آن بکشد و بعد پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را هم دست‌تر بکشد به نحوی که در محل ّ مسح و غَسل گذشت و اگر صدق غَسل جبیره در محل ّ غَسل ننماید احتیاط این است که تیمّم هم بنماید.
(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 327.
(خوئی، تبریزی، سیستانی:) مسأله اگر زخم یا دمل یا شکستگی که بسته است در صورت یا دستها باشد چنانچه باز کردن و ریختن آب روی آن ضرر دارد باید مقداری را که متمکّن است از اطراف شسته و (سیستانی: بنا بر احتیاط واجب) روی جبیره را مسح نماید.
[ اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد]
مسأله 329 اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد (1)، باید آب را به روی زخم برساند (2) و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته نجس است، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم (3) ممکن باشد بدون زحمت و مشقت، باید آن را آب بکشد (4) و موقع وضو آب را به زخم برساند (5) و در صورتی که آب برای زخم ضرر دارد، یا آن که رساندن آب به روی زخم ممکن نیست، (یا زخم نجس است و نمی‌شود آن را آب کشید (6)) باید اطراف زخم را بشوید (7) و اگر جبیره پاک است روی آن را مسح کند و اگر جبیره نجس است یا نمی‌شود روی آن را دست‌تر کشید، مثلًا دوایی است که به دست می‌چسبد، پارچه پاکی را (8) به طوری که جزء جبیره حساب شود روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد (9) و اگر این هم ممکن نیست، احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد (10) و تیمم هم بنماید (11).
(1) (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، بهجت، صافی:) ضرر هم ندارد..
(2) (بهجت:) به طوری که شسته شود..
(خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) از بالا به پائین برساند..
(3) (بهجت:) به طوری که شسته شود..
(4) (خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی، بهجت، سیستانی، زنجانی:) چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد (زنجانی: و با ضرر همراه نباشد) باید آن را آب بکشد..
(5) (بهجت:) به طوری که گذشت..
(خویی، تبریزی:) و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد، ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست، یا زخم نجس است و نمی‌شود آن را آب کشید، باید تیمّم بنماید. [پایان مسأله] (سیستانی:) و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی آب کشیدن آن ممکن نیست یا باز کردن زخم موجب مشقت یا ضرر است باید تیمم نماید. [پایان مسأله]
(6) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه صافی نیست]
(7) (فاضل:) به طوری که در وضو گفته شد بشوید..
(8) (زنجانی:) پارچه‌ای پاک و مانند آن را..
(9) (بهجت:) به طوری که شسته و مسح شود بنا بر احوط..
(اراکی:) پارچه پاکی را روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد..
(گلپایگانی:) پارچه پاکی را به طوری که به بستن و مانند آن جزء جبیره حساب شود روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد و اگر این هم ممکن نیست احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید اگر تمام محل ّ تیمّم یا بعض آن بی مانع باشد و اگر مواضع تیمّم پوشیده باشد وضوی جبیره ای کافی است و تیمّم جبیره ای لازم نیست.
(صافی:) احتیاطاً پارچه پاکی را به طوری که به بستن و مانند آن جزء جبیره حساب شود روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد و اگر تمام محل تیمم یا بعض آن بی مانع باشد تیمم هم بنماید و نیز اگر عمل به دستور مذکور ممکن نیست، احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید و اگر مواضع تیمم پوشیده باشد وضوی جبیره ای کافی است و تیمم جبیره ای لازم نیست.
(10) (بهجت:) با شستن یا مسح کردن اطراف زخم..
(11) (زنجانی:) تیمّم بنماید و بنا بر احتیاط مستحب وضو نیز بگیرد.
(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 327.
[ اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها را فرا گرفته باشد]
مسأله 330 اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها را فرا گرفته باشد باز احکام جبیره جاری و وضوی جبیره ای کافی است (1)، ولی اگر مُعظَم ِ اعضای وضو (1) «1» را گرفته باشد، بنا بر احتیاط، باید جمع نماید بین عمل جبیره و تیمم (2)، اگر چه کفایت تیمم در این صورت بعید نیست.
(1) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(مکارم:) باید بنا بر احتیاط، هم وضوی جبیره ای بگیرد و هم تیمّم کند، هم چنین اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد.
(2) (فاضل:) احکام جبیره جاری نمی‌باشد و باید تیمّم بنماید.
(گلپایگانی، صافی، بهجت، نوری:) مسأله اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها یا تمام هر دو دست را گرفته باشد، باید وضوی جبیره ای بگیرد و بنا بر احتیاط واجب (گلپایگانی، صافی: اگر تمام یا بعض مواضع تیمّم پوشیده نیست) تیمّم هم بنماید.
(نوری:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(خوئی، تبریزی:) مسأله اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها یا تمام هر دو دست را گرفته باشد، بنا بر احتیاط باید تیمّم نماید و وضوی جبیره ای نیز بگیرد (خوئی: و اگر تمام سر یا پاها مجبور باشد باید تیمّم نماید).
(زنجانی:) مسأله در احکام جبیره فرقی نیست که جبیره تمام اعضای وضو یا تمام یک عضو را گرفته باشد، یا بعضی از یک عضو، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر جبیره تمام اعضا یا تمام یک عضو خواه عضوی که شسته می‌شود یا عضوی که مسح می‌شود را گرفته باشد تیمم نیز بنماید.
(سیستانی:) مسأله اگر جبیره تمام بعضی از اعضای وضو را فرا گرفته باشد وضوی جبیره ای کافی است، ولی اگر تمام اعضای وضو یا بیشتر آن را گرفته باشد، بنا بر احتیاط باید تیمّم نماید و وضوی جبیره نیز بگیرد.
مسأله اختصاصی
(خوئی، زنجانی، تبریزی:) مسأله 37 (3) (سیستانی:) مسأله 330 لازم نیست جبیره از جنس چیزهایی باشد که نماز در او جایز است، بلکه اگر از حریر یا از اجزاءِ حیوانی که خوردن گوشت آن جایز نیست بوده باشد مسح بر آن نیز جایز است (تبریزی: و لکن در صورت امکان، آن را برای نماز بردارد).
[ اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد]
مسأله 331 اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد، باید تیمّم بنماید.
(1) این مسأله، در رساله آیات عظام: خوئی، فاضل و تبریزی نیست
(1) (گلپایگانی، اراکی، صافی:) بنا بر احتیاط واجب باید وضوی جبیره ای بگیرد و تیمّم هم بنماید.
(بهجت:) بنا بر أظهر باید تیمّم بنماید ولی اگر تیمّم هم جبیره ای است، احتیاط در جمع بین وضو و تیمّم است. (سیستانی، زنجانی، مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 330.
(نوری:) مسأله اگر جبیره تمام یا بیشتر اعضای وضو را گرفته باشد نیز باید وضوی جبیره ای بگیرد.
[ کسی که در کف دست و انگشتها جبیره دارد]
مسأله 332 کسی که در کف دست و انگشتها جبیره دارد و در موقع وضو دست‌تر روی آن کشیده است می‌تواند (1) سر و پا را با همان رطوبت مسح کند (2) یا از جاهای دیگر وضو رطوبت بگیرد (3).
(1) [کلمه «می‌تواند» در رساله آیات عظام: خوئی و سیستانی نیست]
(2) (خوئی، سیستانی، بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(فاضل:) و می‌تواند با سایر جاهای ذراع مسح نماید.
(گلپایگانی، نوری، صافی، تبریزی، زنجانی:) باید سر و پاها را با همان رطوبت مسح کند. [پایان مسأله] (3) (مکارم:) اگر کافی نباشد از جاهای دیگر وضو رطوبت بگیرد.
[اگر جبیره تمام پهنای روی پا را گرفته]
مسأله 333 اگر جبیره تمام پهنای روی پا را گرفته، ولی مقداری از طرف انگشتان و مقداری از طرف بالای پا باز است، باید جاهایی که باز است روی پا را، و جایی که جبیره است روی جبیره را مسح کند.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
[اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد]
مسأله 334 اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد، باید بین آنها را بشوید و اگر جبیره ها در سر یا روی پاها باشد (1)، باید بین آنها را مسح کند و در جاهایی که جبیره است باید به دستور جبیره عمل نماید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (فاضل:) اگر به اندازه مسح واجب باز باشد همان جا را مسح کند و گر نه..
[ اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته]
مسأله 335 اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نیست باید به دستور جبیره عمل کند و بنا بر احتیاط واجب (1) تیمم هم بنماید و اگر برداشتن جبیره ممکن است باید جبیره را بردارد، (2) پس اگر زخم در صورت و دستها است اطراف آن را بشوید، و اگر در سر یا روی پاها است اطراف آن را مسح کند و برای جای زخم به دستور جبیره عمل نماید.
(1) (فاضل:) بنا بر احتیاط..
(2) (خوئی، سیستانی:) اگر جبیره بیشتر از معمول، اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن (سیستانی: بدون مشقت) ممکن نیست باید تیمّم نماید مگر این که جبیره در مواضع تیمّم باشد، که در این صورت لازم است بین وضو و تیمّم جمع نماید و در هر دو صورت اگر برداشتن جبیره (سیستانی: بدون مشقت) ممکن است باید جبیره را بردارد..
(تبریزی:) اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نیست، باید تیمم نماید مگر آن که جبیره در مواضع تیمم باشد، که در این صورت لازم است وضو بگیرد و در هر دو صورت اگر برداشتن جبیره ممکن است باید جبیره را بردارد..
(مکارم:) بنا بر احتیاط مستحب تیمّم هم بنماید و اگر برداشتن جبیره اضافی ممکن است باید آن را بردارد. [پایان مسأله (زنجانی:) مسأله اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن مقدار زیادی ممکن نیست بنا بر احتیاط واجب باید به دستور جبیره عمل نموده و تیمم نیز بنماید. و اگر برداشتن مقدار زیادی ممکن است باید آن را بردارد و به دستور جبیره عمل کند.
[ اگر در جای وضو زخم و جراحت و شکستگی نیست]
مسأله 336 اگر در جای وضو زخم و جراحت (1) و شکستگی نیست، ولی به جهت دیگری آب برای همه دست و صورت ضرر دارد (2)، باید تیمم کند (3) و احتیاط مستحب ّ آن است که وضوی جبیره ای هم بگیرد (4) ولی اگر برای مقداری از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن را بشوید کافی بودن بعید نیست، ولی احتیاط به تیمم ترک نشود.
(1) (زنجانی:) زخم و دمل..
(2) (آیات عظام بجز فاضل و نوری:) به جهت دیگری آب برای آن ضرر دارد..
(3) (خوئی، تبریزی، زنجانی، سیستانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(فاضل:) و بنا بر احتیاط واجب اگر برای مقداری از دست و صورت ضرر دارد، باید اطراف آن را بشوید و تیمّم هم بنماید.
(مکارم:) ولی اگر فقط برای مقداری از دست و صورت ضرر دارد، چنانچه اطراف آن را بشوید کافی است و احتیاط آن است که تیمم هم بکند.
(4) (اراکی، گلپایگانی، صافی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(نوری:) احتیاط واجب آن است که وضوی جبیره ای هم بگیرد ولی اگر برای مقداری از دست و صورت ضرر دارد تنها تیمم کافی است.
(بهجت:) احتیاط واجب آن است که وضوی جبیره ای هم بگیرد اگر ضرر در تمام اعضاء نیست بلکه در یک عضو است. و حکم وضوی جبیره ای از آن چه که گذشت معلوم می‌شود.
[اگر جایی از اعضای وضو را رگ زده است]
مسأله 337 اگر جایی از اعضای وضو را رگ زده است و نمی‌تواند آن را آب بکشد (1) یا آب برای آن ضرر دارد (2) (اگر روی آن بست ه است (3)) باید به دستور جبیره عمل کند (4) و اگر معمولًا باز است شستن اطراف آن کافی است.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (سیستانی:) لازم است تیمّم نماید، ولی اگر آب برای آن ضرر دارد باید به دستور جبیره عمل کند. [پایان مسأله]
(2) (خوئی، تبریزی:) لازم است تیمّم کند. [پایان مسأله]
(3) – [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: اراکی، گلپایگانی، بهجت، صافی و زنجانی نیست]
(4) (اراکی، گلپایگانی، صافی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(بهجت:) و احتیاطاً تیمم نماید. [پایان مسأله] (فاضل:) و اگر باز است بعد از شستن اطراف آن بنا بر احتیاط واجب پارچه‌ای روی آن قرار داده و دست‌تر بر روی آن بکشد.
[ اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است]
مسأله 338 اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، (1) یا به قدری مشقّت دارد که نمی‌شود تحمل کرد باید به دستور جبیره عمل کند (2).
(1) (مکارم:) یا بسیار مشقت دارد، باید به دستور جبیره عمل کند یعنی اطراف آن را بشوید و روی آن را دست بکشد.
(2) (گلپایگانی، صافی:) و بنا بر احتیاط واجب اگر تمام یا بعض محل ّ تیمّم بی مانع باشد، تیمّم هم بنماید چنانچه گفته شد.
(خوئی، تبریزی:) وظیفه‌اش تیمّم است، (تبریزی: مگر در صورتی که در جای تیمم هم چسبیده باشد که در این صورت، وضو یا غسل کافی است) بلی، اگر آن چیزی که چسبیده، دوا باشد؛ حکم جبیره را دارد.
(سیستانی:) وظیفه‌اش تیمّم است مگر آن که آن چیز در مواضع تیمّم باشد که در این صورت لازم است بین وضو و تیمّم جمع کند و اگر آن چیزی که چسبیده دوا باشد، حکم جبیره را دارد.
(بهجت:) باید بنا بر أظهر به دستور جبیره عمل کند. و احتیاط در جمع بین تیمّم و وضوی جبیره ای است.
(زنجانی:) باید تیمم بنماید و بنا بر احتیاط مستحب به دستور جبیره هم عمل کند؛ بلی اگر محل، جراحت و مانند آن داشته باشد و برداشتن آن چیز به جراحت صدمه می زند باید وضوی جبیره بگیرد و تیمم لازم نیست.
[غسل جبیره ای مثل وضوی جبیره ای است]
مسأله 339 غسل جبیره ای مثل وضوی جبیره ای است، ولی بنا بر احتیاط واجب باید آن را ترتیبی به جا آورند نه ارتماسی.
(1) (1) (گلپایگانی:) اگر ارتماسی هم به جا آورده شود صحیح است، اگر چه ترتیبی بهتر است.
(اراکی:) احتیاط مستحب ّ است آن را ترتیبی به جا آورند نه ارتماسی.
(مکارم:) تا ممکن است باید غسل را ترتیبی به جا آورد، بنا بر احتیاط واجب.
(بهجت:) باید بنا بر أحوط آن را ترتیبی به جا آورند.
(صافی:) احوط آن است که ترتیبی به جا آورد.
(خوئی:) مسأله در غیر غسل میّت از سایر اغسال، غسل جبیره ای مثل وضوی جبیره ای است، ولی باید آن را ترتیبی به جا آورند و أظهر این است که اگر در بدن زخم یا دمل باشد و محل ّ مجبور باشد واجب است غسل و احتیاطاً مسح بر جبیره هم نماید و اگر محل ّ مکشوف باشد مکلّف مخیّر است بین غسل و تیمّم؛ و در صورتی که غسل را اختیار کند احتیاط مستحب ّ
آن است که پارچه پاکی روی زخم یا دمل باز گذاشته و روی پارچه را مسح نماید. و امّا اگر در بدن شکستگی باشد باید غسل بنماید و احتیاطاً روی جبیره را هم مسح کند و در صورتی که مسح روی جبیره ممکن نباشد یا این که محل ّ شکسته باز باشد لازم است تیمّم کند.
(سیستانی:) باید بنا بر احتیاط لازم آن را ترتیبی به جا آورند و اگر در بدن، زخم یا دمل باشد، مکلّف مخیّر است بین غسل و تیمّم..
(سیستانی:) و روی زخم باز باشد..
(نوری، تبریزی:) مسأله غسل جبیره ای مثل وضوی جبیره ای است، ولی باید آن را ترتیبی به جا آورند و اگر ارتماسی انجام دهند باطل است (تبریزی: و چنانچه مسح بر جبیره و شستن اطراف آن ضرر داشته باشد، باید تیمّم کند و اگر ضرر نداشته باشد، باید به وظیفه جبیره عمل نماید).
(زنجانی:) مسأله غسل جبیره ای در غیر غسل میت مثل وضوی جبیره ای است و احتیاط مستحب آن است که آن را ترتیبی به جا آورند، و در غسل میت غسل جبیره ای مشروع نیست.
[کسی که وظیفه او تیمم است]
مسأله 340 کسی که وظیفه او تیمم است، اگر در بعضی از جاهای تیمّم او زخم یا دمل یا شکستگی باشد باید به دستور وضوی جبیره ای، تیمّم جبیره ای نماید.
[کسی که باید با وضو یا غسل جبیره ای نماز بخواند]
مسأله 341 کسی که باید با وضو یا غسل جبیره ای نماز بخواند، چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمی‌شود، می‌تواند در اوّل وقت نماز بخواند (1) ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود احتیاط واجب آن است که صبر کند (2) و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره ای به جا آورد (3).
(1) (بهجت:) و اگر بعد از نماز عذر زایل شد اعاده نماز لازم نیست بلکه با همان وضوی جبیره ای می‌تواند کارهای دیگری هم که وضو لازم دارد انجام دهد..
(زنجانی:) و اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود می‌تواند صبر کند و آخر وقت نماز بخواند و می‌تواند رجاءً در اول وقت نماز بخواند ولی در هر صورت، در صورتی که اول وقت نماز بخواند و تا آخر وقت عذرش برطرف شود، لازم است وضو گرفته یا غسل کرده و نماز را اعاده نماید.
(2) (مکارم:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(خوئی، تبریزی، سیستانی:) بهتر آن است که صبر کند..
(3) (خوئی، تبریزی:) ولی در صورتی که ((سیستانی:) و در صورتی که) اوّل وقت، نماز را خواند و تا آخر وقت عذرش برطرف شد لازم است (سیستانی: احتیاط مستحب است) که وضو گرفته یا غسل کرده و نماز را اعاده نماید.
[اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست]
مسأله 342 اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند (1) باید وضو و غسل را جبیره ای انجام دهد (2) و احتیاط آن است که تیمّم هم بنماید.
این مسأله در رساله آیت اللّه فاضل نیست
(1) (بهجت:) به طوری که آب به تمام ظاهر بشره و موها نرسد..
(2) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) باید تیمّم نماید (زنجانی: و بنا بر احتیاط مستحب وضو یا غسل جبیره ای هم انجام دهد).
(نوری:) باید تیمم نماید و احتیاط مستحب آن است که وضوی جبیره ای هم بگیرد.
(مکارم:) مسأله اگر به خاطر درد چشم، شستن صورت ضرر دارد باید تیمّم کند و اگر می‌تواند اطراف چشم و بقیه صورت را بشوید، کافی است.
[کسی که نمی‌داند وظیفه‌اش تیمّم است]
مسأله 343 کسی که نمی‌داند وظیفه‌اش تیمّم است یا وضوی جبیره ای، (1) بنا بر احتیاط واجب باید هر دو را به جا آورد.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (بهجت:) در صورتی که حجّتی بر تعیین یکی ندارد..
(زنجانی:) در صورتی که جهل وی از ندانستن اصل مسأله است باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند یا هر دو وظیفه را به جا آورد، و در صورتی که جهل وی از ندانستن خصوصیات موضوع ناشی می‌شود باید هر دو وظیفه را انجام دهد.
[ نمازهایی را که انسان با وضوی جبیره ای خوانده]
مسأله 344 نمازهایی را که انسان با وضوی جبیره ای خوانده (1) صحیح است (2) و بعد از آن که عذرش برطرف شد، برای نمازهای بعد هم نباید (3) وضو بگیرد (4)، ولی اگر برای آن که نمی‌دانسته تکلیفش جبیره است یا تیمّم، هر دو را انجام داده باشد باید برای نمازهای بعد وضو بگیرد (5).
(1) (خوئی، تبریزی:) و تا آخر وقت عذرش مستمرّ بوده..
(زنجانی:) و تا آخر وقت عذرش باقی بوده..
(2) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) و می‌تواند با آن وضو نمازهای بعدی را نیز به جا آورد. [پایان مسأله]
(3) (فاضل:) لازم نیست..
(4) (بهجت:) بعد از آن که عذرش بر طرف شد، با همان وضو می‌تواند نمازهای بعد را نیز بخواند..
(نوری:) برای نمازهای بعدهم در صورتی که وضوی او باطل نشده است نباید وضو بگیرد..
(زنجانی:) در صورتی که عذرش در وقت نمازهای بعدی استمرار داشته باشد می‌تواند با آن وضو نمازهای دیگر را نیز بخواند ولی در صورتی که عذرش برطرف شود نمی‌تواند با آن وضو نمازهای دیگر را بخواند. [پایان مسأله] (گلپایگانی، صافی:) بعد از آن که عذرش برطرف شد و هنوز وضوی جبیره ای باطل نشده است، برای نمازهای بعد بنا بر احتیاط لازم باید وضو بگیرد (صافی: بلکه بنا بر احتیاط اگر در وقت، عذرش برطرف شود نمازش را با وضوی جدید اعاده نماید). [پایان مسأله]
(5) (بهجت:) بنا بر احتیاط واجب در صورت بقای جهل، برای نمازهای بعد وضو بگیرد.
(مکارم:) مسأله نمازهایی را که با وضو یا غسل جبیره ای می‌خوانند اعاده ندارد، مگر این که قبل از پایان وقت نماز عذر برطرف شود در اینجا بنا بر احتیاط واجب، نماز را اعاده کنند.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
- تيمم و جبيره
- وضو با دست شكسته و گچ گرفته
- آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است
- حكم خون مردگی زیر ناخن
- كاشت مو و استفاده از كلاه گيس در وضو
- اگر در اعضای وضو زخم یا بریدگی باشد
- بعد از وضو در اعضا مانع ببينيم
- خونريزي جسد و غسل ميت
- در اعضای وضو مانعی از رسیدن آب نباشد
- احكام تيمم بدل از غسل و وضو
- احكام تيمم مريض
- تیمم بر چه چیزهایی صحیح است
