احکام غسل میت

غسل دادن میّت مسلمان و کفن کردن او چنان که گفته شد واجب است ولى دو گروه از این حکم مستثنا هستند: اوّل «شهیدان راه خدا» در میدان جنگ و دوم کسانى که قتل آنها به عنوان قصاص یا حدّ شرعى واجب شده است و حاکم شرع به آنها دستور مى دهد مراسم غسل میّت را خودشان در حال حیات انجام دهند. تفصیل احکام این دو گروه را از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

[ واجب است میّت را سه غسل بدهند]

مسأله 550 واجب است میّت را سه غسل بدهند. اول: به آبی که با سدر مخلوط باشد دوم: به آبی که با کافور مخلوط باشد. سوم: با آب خالص (1).

(1) (مکارم:) ولی شهید و بعضی دیگر غسل ندارند که شرح آن بعداً خواهد آمد.

(بهجت:) و مراعات این ترتیب لازم است و در صورت بهم خوردن ترتیب، از همان جا که بهم خورده اعاده کنند.

[ مقدار سدر و کافور استفاده شده]

مسأله 551 سدر و کافور باید به اندازه ای زیاد نباشد که آب را مضاف کند و به اندازه ای هم کم نباشد، که نگویند (1) سدر و کافور با آب مخلوط شده است.

(1) (بهجت:) که عرفاً نگویند..

(مکارم:) مسأله مانعی ندارد سدر و کافور به اندازه ای باشد که آب را مضاف کند، ولی باید به اندازه ای کم نباشد که بگویند سدر و کافور با آب مخلوط نشده است و در صورتی که مضاف شود بهتر این است که میّت را اول با آن بشویند و بعد آب روی بدن او بریزند تا به صورت مطلق در آید.

[اگر سدر و کافور به اندازه ای که لازم است پیدا نشود]

مسأله 552 اگر سدر و کافور به اندازه ای که لازم است پیدا نشود بنا بر احتیاط واجب باید (1) مقداری که به آن دسترسی دارند در آب بریزند (2).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) بنا بر احتیاط مستحب ّ.. (2) (فاضل:) ولی آن قدر کم نباشد که آب سدر و کافور اصلًا صدق نکند.

(مکارم:) و اگر آن هم پیدا نشود، به جای آن با آب معمولی غسل دهند.

[کسی که برای حج احرام بسته است]

مسأله 553 کسی که برای حج (1) احرام بسته است اگر پیش از تمام کردن سعی بین صفا و مروه بمیرد (2)، نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند (3) و هم چنین اگر در احرام عمره پیش از کوتاه کردن مو، بمیرد.

(1) (اراکی، گلپایگانی، صافی:) یا عمره..

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(2) (گلپایگانی:) اگر پیش از تمام کردن طواف حج یا عمره بمیرد..

(صافی:) اگر پیش از انجام سعی در احرام حج و پیش از تقصیر در احرام عمره بمیرد..

(مکارم:) کسی که برای حج یا عمره احرام بسته است هر گاه پیش از تمام کردن طواف و قبل از حلال شدن بوی خوش بر او از دنیا برود..

(3) (اراکی، گلپایگانی، مکارم، صافی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، تبریزی:) مسأله اگر کسی در حال احرام بمیرد، نباید او را با آب کافور غسل دهند، و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند، مگر این که در احرام حج بوده و سعی را تمام نموده باشد که در این صورت با آب کافور باید غسلش دهند.

(سیستانی:) مگر این که در احرام حج ّ تمتّع بوده و طواف و نمازش و سعی را تمام نموده باشد، یا آن که در احرام حج ّ قران یا افراد بوده و حلق را انجام داده باشد، که در این دو صورت با آب کافور باید غسل دهند.

(زنجانی:) مگر این که در احرام حج بوده و حلق یا تقصیر و سعی بین صفا و مروه کرده باشد یا در احرام عمره مفرده بوده و حلق یا تقصیر نموده باشد.

[اگر سدر و کافور یا یکی از اینها پیدا نشود]

مسأله 554 اگر سدر و کافور یا یکی از اینها پیدا نشود یا استعمال آن جایز نباشد مثل آن که غصبی باشد، باید (1) به جای هر کدام که ممکن نیست میّت را با آب خالص غسل بدهند (2).

(1) (بهجت:) بنا بر احتیاط واجب.. (سیستانی:) باید بنا بر احتیاط او را یک تیمم بدهند و..

(2) (زنجانی:) و بنا بر احتیاط مستحب یک تیمم نیز بنماید.

(بهجت:) و أقوی در مکان غسل این است که باید مباح باشد.

(خوئی، تبریزی:) بنا بر احتیاط میّت را با آب خالص غسل داده و تیمم نیز بدهند.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 552.

[شرایط کسی که میّت را غسل می دهد]

مسأله 555 کسی که میّت را غسل می دهد، باید (1) مسلمان دوازده امامی و عاقل (2) باشد و مسائل غسل را هم بداند (3) و بنا بر احتیاط واجب بالغ باشد (4).

(1) (نوری:) در حال اختیار باید..

(2) (خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی:) و بالغ..

(زنجانی:) و بالغ یا ممیز بوده و غسل را درست انجام دهد ولی اگر میت مسلمان غیر دوازده امامی را هم مذهب ِ خودش بر طبق مذهبش غسل بدهد، تکلیف از مسلمان دوازده امامی ساقط است.

(3) (گلپایگانی، صافی، بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، تبریزی، نوری:) ولی اگر میّت مسلمان غیر اثنا عشری را هم مذهب خودش بر طبق مذهبش غسل بدهد تکلیف از مؤمن اثنا عشری ساقط است.

(4) (اراکی:) بنا بر احتیاط مستحب ّ بالغ باشد گر چه بچه ممیّز اگر مسائل غسل را بداند می تواند میّت را غسل دهد.

(سیستانی:) مسأله – کسی که میت را غسل می دهد باید عاقل و مسلمان باشد و بنا بر احتیاط واجب دوازده امامی باشد و نیز باید مسائل غسل را هم بداند و اگر بچه ممیّز بتواند غسل را به طور صحیح انجام دهد، کفایت می کند و چنانچه میّت مسلمان غیر اثنا عشری را، هم مذهب خودش اگر چه بر طبق مذهبش غسل بدهد تکلیف از مؤمن اثنا عشری ساقط است، مگر آن که ولی ّ آن میّت باشد که در این صورت تکلیف از او ساقط نمی شود.

(مکارم:) مسأله کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان و بالغ و عاقل باشد و مسائل لازم غسل را بداند و احتیاط مستحب ّ آن است که شیعه دوازده امامی باشد.

[نیت کسی که میّت را غسل می دهد]

مسأله 556 کسی که میّت را غسل می دهد، باید قصد قربت داشته باشد (1) یعنی غسل را برای انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد (2) و اگر به همین نیّت تا آخر غسل سوم باقی باشد کافی است و تجدید لازم نیست (3).

(1) (سیستانی:) و کافی است به قصد امتثال امر خداوند باشد.

(2) (خوئی، مکارم، تبریزی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(گلپایگانی، صافی:) و برای غسل دوّم و سوّم هم نیّت غسل را تجدید نماید.

(زنجانی:) برای خداوند انجام دهد. [پایان مسأله]

(3) (بهجت:) تجدید نیّت لازم نیست اگر چه أحوط است.

[غسل مسلمان و غسل کافر]

مسأله 557 غسل بچه مسلمان اگر چه از زنا باشد، واجب است (1). (و غسل و کفن و دفن کافر و اولاد او جایز نیست (2)) و کسی که از بچگی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان باشند (3)، باید او را غسل داد و اگر هیچ کدام آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جایز نیست (4).

(1) (بهجت:) بنا بر احتیاط..

(2) (سیستانی:) غسل و کفن و دفن کافر و اولاد او واجب نیست و اگر بچه کافر ممیز باشد و اظهار اسلام کند مسلمان است.. [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه مکارم نیست]

(3) (خوئی، تبریزی:) چنانچه محکوم به اسلام بوده باید او را غسل داد. [پایان مسأله] (سیستانی:) چنانچه پدر یا مادر او مسلمان باشند، باید او را غسل داد. [پایان مسأله] (مکارم:) چنانچه پدر یا مادر او مسلمان باشد غسل او واجب است، هم چنین کسی که قبلًا مسلمان بوده و بعد دیوانه شده است. [پایان مسأله] (زنجانی:) چنانچه پدر یا مادر یا جدّ یا جدّه نزدیک او مسلمان بوده یا به جهت دیگری محکوم به اسلام باشد باید او را غسل دهند در غیر این صورت غسل دادن او جایز نیست.

(فاضل:) چنانچه پدر و مادر و جدّ و جدّه او یا یکی از آنان مسلمان باشند..

(4) (گلپایگانی، صافی:) و اگر بچه در دار اسلام پیدا شود و معلوم نباشد که پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان است یا نه محکوم به اسلام است و باید او را غسل دهند.

[غسل بچه سقط شده که چهار ماه یا بیشتر دارد]

مسأله 558 بچه سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد (1) باید (2) غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد (3)، باید (4) در پارچه ای به پیچند و بدون غسل دفن کنند.

(1) (گلپایگانی، صافی:) یا اگر چهار ماه ندارد ولی خلقتش تمام باشد..

(اراکی:) اگر چهار ماه بیشتر دارد..

(2) (بهجت:) باید بنا بر احتیاط واجب..

(3) (گلپایگانی، صافی:) و خلقتش هم تمام نشده..

(سیستانی:) بلکه اگر چهار ماه هم ندارد ولی ساختمان بدنش تمام شده، باید بنا بر احتیاط واجب او را غسل دهند و در غیر این دو صورت باید بنا بر احتیاط در پارچه ای به پیچند و بدون غسل، دفن کنند.

(4) (خوئی، تبریزی:) باید بنا بر احتیاط.. (مکارم:) باید بنا بر احتیاط واجب..

[ اگر مرد زن را و زن مرد را غسل بدهد]

مسأله 559 اگر مرد، زن را و زن، مرد را (1) غسل بدهد باطل است (2) ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد (3) اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد. (4).

(1) (بهجت:) در غیر موارد ضرورت..

(2) (خوئی، زنجانی:) حرام است مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد..

(تبریزی:) جایز نیست مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد..

(3) (تبریزی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(بهجت:) و احتیاط مستحب ّ در غسل زوجین، از زیر لباس است..

(4) (خوئی، زنجانی، صافی:) در حال اختیار غسل ندهد.

(سیستانی:) مسأله مرد نمی تواند زن نامحرم را غسل بدهد و هم چنین زن نمی تواند مرد نامحرم را غسل بدهد و زن و شوهر می توانند یکدیگر را غسل بدهند.

(مکارم:) مسأله مرد نمی تواند زن را غسل دهد، هم چنین زن نمی تواند مرد را غسل دهد، مگر زن و شوهر که هر کدام می تواند دیگری را غسل دهد، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر ضرورتی نیست، این کار را نکنند.

مسأله اختصاصی

(بهجت:) مسأله 462 کسی که کشتن او به رجم یا قصاص و مانند اینها واجب شده است در صورتی که قبل از اجرای حکم، غسلهای سه گانه میت را به امر حاکم شرع یا بدون امر او انجام داده باشد، غسل دادنش واجب نیست، اگر چه بعد از غسل، از او حدث اصغر یا اکبر سر زده باشد.

[غسل دختر و پسر بچه کمتر از سه سال]

مسأله 560 مرد می تواند (1) دختر بچه ای را که سن او از سه سال بیشتر نیست (2)، غسل دهد. زن هم می تواند (3) پسر بچه ای را که سه سال بیشتر ندارد (4)، غسل دهد.

(1) (بهجت:) در غیر حال ضرورت..

(2) (سیستانی:) که ممیز نیست.. (مکارم:) از سه سال کمتر است..

(3) (بهجت:) در غیر حال ضرورت..

(4) (سیستانی:) که ممیز نیست.. مکارم (:) که سه سال کمتر دارد..

[اگر برای غسل دادن میّتی که مرد است مرد پیدا نشود]

مسأله 561 اگر برای غسل دادن میّتی که مرد است مرد پیدا نشود زنانی که با او نسبت دارند و محرمند (مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله (1)، یا به واسطه شیر خوردن (2) با او محرم شده اند (3))، می توانند غسلش بدهند (4). و نیز اگر برای غسل میّت زن، زن دیگری نباشد مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند (5)، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شده اند (6)، می توانند از زیر لباس، او را غسل دهند. (7)

(1) (زنجانی:) و کسانی که به واسطه ازدواج با او محرم شده اند مثل عروس و مادر زن..

(2) (خوئی، تبریزی:) یا ازدواج..

(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه مکارم نیست]

(4) (اراکی، خوئی، فاضل، تبریزی:) می توانند از زیر لباس (خوئی، تبریزی: یا چیزی که بدن او را به پوشاند) غسلش بدهند..

(گلپایگانی، صافی:) می توانند با رعایت ستر عورت او را غسل بدهند..

(زنجانی:) غسلش می دهند و بنا بر احتیاط در هنگام غسل باید لباس یا چیزی که بدن او را به پوشاند بر او باشد..

(بهجت:) بنا بر احوط باید از زیر لباس یا چیزی که بدن او را به پوشاند غسلش بدهند..

(5) (خوئی، تبریزی، زنجانی:) یا به واسطه ازدواج..

(6) (بهجت:) بعد از این که از سایر اولیای میّت خصوصاً شوهر او اجازه بگیرند..

(7) (خوئی:) می توانند از زیر لباس و مانند آن او را غسل دهند.

(گلپایگانی، صافی:) می توانند با رعایت ستر عورت او را غسل دهند.

(بهجت:) بنا بر احوط باید از زیر لباس او را غسل دهند.

(زنجانی:) او را غسل می دهند، و بنا بر احتیاط او را با لباس غسل دهند.

(مکارم:) مردهایی که با او محرمند می توانند او را غسل دهند و بهتر است از روی لباس باشد.

(نوری:) می توانند او را غسل دهند ولی در هر دو صورت باید عورت مرده پوشانده شود.

(سیستانی:) مسأله محارم می توانند یکدیگر را غسل دهند چه محارم نسبی مانند مادر و خواهر، چه آنها که به واسطه شیر خوردن یا ازدواج محرم شده اند و لازم نیست غسل دادن در غیر عورت از زیر لباس باشد گر چه بهتر است ولی بنا بر احتیاط واجب در صورتی مرد زنی را که محرم او است غسل دهد که زنی که بتواند غسل دهد پیدا نشود و هم چنین به عکس.

[اگر میّت و کسی که او را غسل می دهد هر دو مرد باشند]

مسأله 562 اگر میّت و کسی که او را غسل می دهد هر دو مرد یا هر دو زن باشند، جایز است (1) که غیر از عورت، جاهای دیگر میّت برهنه باشد (2) و همین طور اگر محرم باشند.

(1) (گلپایگانی، فاضل، صافی، تبریزی، زنجانی:) بهتر آن است..

(2) (خوئی، گلپایگانی، فاضل، صافی، تبریزی، زنجانی، مکارم، بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(سیستانی:) ولی بهتر آن است که از زیر لباس غسل داده شود. [پایان مسأله]

[نگاه کردن به عورت میت حرام است]

مسأله 563 نگاه کردن به عورت میت (1)، حرام است و کسی که او را غسل می دهد اگر نگاه کند معصیت کرده ولی غسل باطل نمی شود (2).

(1) (سیستانی:) برای غیر زن و شوهر..

(2) (زنجانی:) ولی نگاه کردن زن و شوهر و کسانی که در حکم آنها هستند به عورت یکدیگر جایز است، هر چند احتیاط مستحب در ترک است.

[ اگر جایی از بدن میّت نجس باشد]

مسأله 564 اگر جایی از بدن میّت نجس باشد، باید (1) پیش از آن که آنجا را غسل بدهند، آب بکشند (2). و احتیاط مستحب ّ آن است (3) که تمام بدن میت، پیش از شروع به غسل (4) پاک باشد.

(1) (خوئی، تبریزی:) بنا بر احتیاط..

(2) (بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(3) (فاضل:) احتیاط واجب آن است.. (خوئی، تبریزی:) اولی آن است..

(4) (خوئی:) از جهت نجاست های دیگر..

(سیستانی:) مسأله اگر در جایی از بدن میت عین نجس باشد باید پیش از آن که آنجا را غسل بدهند، آن را بر طرف کنند، و اولی آن است که نجاسات از تمام بدن میت پیش از شروع به غسل برطرف کنند.

(زنجانی:) مسأله اگر جایی از بدن میّت نجس باشد، چنانچه با همان آبی که بر بدن میت ریخته می شود بدن میت پاک شود، غسل صحیح است و احتیاط مستحب آن است که پیش از آن که آنجا را غسل بدهند آب بکشند، بلکه بهتر آن است که تمام بدن میت، پیش از شروع به غسل از جهت نجاستهای دیگر پاک باشد.

مسائل اختصاصی

(بهجت:) مسأله 484 کسی که غسل مس ّ میّت بر او واجب شده امّا غافل از تکلیف به غسل مس ّ میت، غسل جنابت انجام داده در صورتی که این غسل به قصد انجام وظیفه واقع شده، کفایت از غسل مس ّ میت می کند.

(بهجت:) مسأله 485 بدن میّتی که سرد نشده چنانچه با رطوبت مس ّ شود، موجب نجاست است، اگر چه موجب غسل نیست.

(بهجت:) مسأله 487 مس ّ میّت اجمالًا ناقض وضو می باشد.

(بهجت:) مسأله 488 با مس ّ میّت غسل واجب می شود و فرقی نیست بین این که با رطوبت مس ّ کند یا بدون رطوبت.

(بهجت:) مسأله 489 در صورتی که میّتی را مس ّ کند ولی معلوم نشود قبل از سرد شدن بوده یا بعد از سرد شدن غسل واجب نیست.

(بهجت:) مسأله 490 شهید مانند کسی است که غسل داده شده بنا بر این مس ّ بدن او موجب غسل نیست و هم چنین کسی که قتل او به عنوان قصاص و یا حدّ واجب باشد و قبل از اجرای قصاص یا حد غسل کرده باشد.

[ شیوه و چگونگی غسل میت]

مسأله 565 غسل میّت مثل غسل جنابت است و احتیاط واجب (1) آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میّت را غسل ارتماسی ندهند (2) و احتیاط مستحب ّ آن است که در غسل ترتیبی هر یک از سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند بلکه آب را روی آن بریزند.

(1) (مکارم:) احتیاط.. (بهجت:) احتیاط مستحب ّ..

(2) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی:) و در غسل ترتیبی هم ((زنجانی:) و در غسل ترتیبی میت) لازم است طرف راست را پیش از طرف چپ بشویند و نیز اگر ممکن است بنا بر احتیاط مستحب هر یک از سه قسمت ِ بدن را در آب فرو نبرند بلکه آب را روی آن بریزند.

(گلپایگانی، فاضل، صافی:) ولی در غسل ترتیبی فرو بردن هر یک از سه قسمت بدن میّت را در آب کثیر بی اشکال است (فاضل: در آب کثیر جایز است).

(سیستانی:) و در غسل ترتیبی هم لازم است طرف راست را پیش از طرف چپ بشویند.

(بهجت:) و در صورت غسل ارتماسی باید آب قلیل نباشد. [پایان مسأله] (تبریزی:) و باید در غسل ترتیبی قسمت چپ بدن را بعد از قسمت راست بشویند و هم اگر ممکن است بنا بر احتیاط مستحب هر یک از سه قسمت ِ بدن را در آب فرو نبرند بلکه آب را روی آن بریزند.

(مکارم:) ولی جایز است در غسل ترتیبی هر یک از سه قسمت بدن را به ترتیب در آب فرو برند.

[کسی را که در حال حیض یا در حال جنابت مرده]

مسأله 566 کسی را که در حال حیض یا در حال جنابت مرده، لازم نیست غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلکه همان غسل میّت برای او کافی است (1).

(1) (بهجت:) ولی بنا بر احتیاط موقع غسل دادن، نیت غسل جنابت و یا حیض را نیز بنمایند.

[ گرفتن پول برای غسل دادن میّت]

مسأله 567 جایز نیست که برای غسل دادن میّت مزد بگیرند (1) ولی مزد گرفتن برای کارهای مقدماتی غسل حرام نیست (2).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، گلپایگانی، صافی، زنجانی:) مزد گرفتن برای غسل دادن میّت حرام است و اگر کسی برای گرفتن مزد، میّت را غسل دهد آن غسل باطل است..

(تبریزی:) مزد گرفتن برای غسل دادن اشکال دارد و اگر کسی برای گرفتن مزد، میّت را غسل دهد و در غسل دادن قصد قربت کند آن غسل صحیح است..

(سیستانی:) مزد گرفتن برای غسل دادن میّت بنا بر احتیاط، حرام است و اگر کسی برای گرفتن مزد، میّت را غسل دهد به طوری که منافات با قصد قربت داشته باشد آن غسل باطل است..

(نوری:) واجب آن است که برای غسل دادن میّت، مزد نگیرند..

(2) (مکارم:) مزد گرفتن برای کارهای مقدّماتی و نظافت او و مانند آن اشکالی ندارد.

(تبریزی:) اشکالی ندارد.

[اگر آب پیدا نشود]

مسأله 568 اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد باید عوض هر غسل، میّت را یک تیمم بدهند (1).

(1) (اراکی:) و احتیاط آن است که یک تیمم دیگر هم بدل از هر سه غسل بدهند.

(خوئی:) مسأله – (در غسل میّت غسل جبیره ای مشروع نیست و) اگر آب پیدا نشود یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید عوض هر غسل میّت را یک تیمّم بدهند و احتیاط واجب آن است که یک تیمّم دیگر هم عوض هر سه غسل بدهند و اگر کسی که تیمم می دهد در یکی از این سه تیمّم قصد ما فی الذّمه نماید، یعنی: نیّت کند که این تیمّم را برای آن که به تکلیف عمل شده باشد انجام می دهم، تیمّم چهارم لازم نیست.

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: گلپایگانی، صافی، تبریزی نیست] (سیستانی:) باید عوض غسل، میّت را یک تیمّم بدهند و احتیاط مستحب ّ آن است که سه تیمم بدهند.

(زنجانی:) باید میت را یک تیمم دهند و بنا بر احتیاط مستحب عوض هر غسل میت را یک تیمم دهند و در غیر تیمم اول سایر تیمم ها را رجاءً انجام دهند، و کسی که میت را سه تیمم می دهد اگر در یکی از آنها قصد ما فی الذمه نماید؛ یعنی نیت کند که این تیمم را برای آن که به تکلیف عمل شده باشد، انجام می دهم، بی اشکال تیمم چهارم لازم نیست.

(گلپایگانی، صافی:) در تیمّم سوم..

(بهجت:) مسأله اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید بنا بر احتیاط واجب میّت را سه تیمّم بدهند و تیمّم اول را به قصد ما فی الذّمه انجام دهند؛ و اما اگر آب هست ولی فقط برای یک غسل کافی است مسأله دو صورت دارد: اول آن که: آب طوری است که فقط در غسل معینی قابل استفاده است. دوم آن که: غسل معین نیست. اگر غسل معین است، مثل این که آب مخلوط با سدر یا کافور شده باشد، در این صورت آن آب را در غسل مربوط به خودش استفاده می کنند و به جای دو غسل دیگر میّت را تیمّم می دهند و در این اعمال ترتیب معتبر در غسل میّت را رعایت می کنند. اما اگر غسل معین نباشد مثل این که آب خالص است و سدر و کافور هم موجود است، بنا بر أحوط در این صورت قدری سدر با آب مخلوط می کنند به طوری که مضاف نشود و با آن غسل اوّل را به قصد وظیفه فعلیه انجام می دهند و سپس میت را بدل از دو غسل بعدی دو تیمم می دهند.

(مکارم:) مسأله اگر آب پیدا نشود، یا بدن میّت طوری باشد که نمی توان آن را غسل داد و یا به خاطر هر مانع دیگر غسل ممکن نباشد، باید میّت را عوض هر غسل یک تیمم بدهند، به این ترتیب که تیمم دهنده روبروی میّت قرار می گیرد و دست خود را به زمین می زند و به صورت و پشت دستهای میّت می کشد.

مسأله اختصاصی

(بهجت:) مسأله 472 اگر به علت نبودن آب، میّت را تیمّم دهند و بعد از آن آب پیدا شود، در صورتی که خوفی بر میّت در تأخیر دفن نیست باید آن را غسل بدهند و حنوط و کفن کنند، و اگر نماز بر او خوانده اند بنا بر أحوط دوباره بخوانند.

[کسی که میّت را تیمم می دهد]

مسأله 569 کسی که میّت را تیمم می دهد، می تواند در صورت امکان دست میّت را به زمین بزند و به صورت و پشت دستهایش بکشد و اگر به این صورت ممکن باشد لازم نیست به دست زنده هم او را تیمم داد اگر چه احتیاط استحبابی، جمع است.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 568.

(خوئی، تبریزی، سیستانی، نوری:) مسأله کسی که میّت را تیمم می دهد باید دست خود را به زمین بزند و به صورت و پشت دستهای میّت بکشد و اگر ممکن باشد احتیاط واجب آن است که با دست میّت هم، او را تیمم بدهد.

(فاضل:) و لازم نیست حتماً میت را بغل کند و دستها را از پشت به صورت او بکشد یا از روبرو دستها را بر عکس بکشد بلکه به همان صورت متعارف بکشد کافی است و بنا بر احتیاط واجب اگر ممکن باشد، با دست میّت هم او را تیمّم بدهد.

(اراکی، زنجانی، سیستانی:) احتیاط مستحب..

(گلپایگانی، صافی:) احتیاط لازم..

(بهجت:) مسأله کسی که میّت را تیمّم می دهد بنا بر أظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دستهای میّت بکشد به این ترتیب که در صورت امکان و نبودن مشکل میّت را باید بنشاند و پشت سر او قرار گرفته و او را تیمّم بدهد ولی احتیاط در این است که با دست خودِ میّت نیز او را تیمّم بدهند.

[شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست]

مسأله 643 شکافتن قبر در چند مورد (1) حرام نیست (2): … سوم: آن که (11) میت بی غسل یا بی کفن (12) دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش (13) باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند (14)… [ برای مطالعه کامل این مسئله و نظر مراجع نسبت به آن از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.]

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

غسل میت
۱. واجب است میت را سه غسل بدهند
الف) با آبی که قدری سدر در آن ریخته و مخلوط شده است (آب سدر).
ب) با آبی که قدری کافور در آن ریخته و مخلوط شده است (آب کافور).
ج) با آب خالص.

۲. شرایط کسی که میت را غسل می‌دهد
الف) مسلمان دوازده امامی باشد.
ب) بالغ باشد.
ج) عاقل باشد.
د) مسایل غسل را بداند.
هـ) اگر میت ‌مرد است،‌مرد او را غسل‌دهد و اگر زن است، زن او را غسل دهد.
توجه:
غسل میت زن به وسیله‌ی شوهرش و غسل میت مرد به وسیله‌ی زنش جایز است.

۳. در غسل میت هم مانند دیگر عبادات، نیت لازم است یعنی غسل‌دهنده باید غسل را به قصد امتثال دستور خداوند به جا آورد.

۴. میتی که واجب است غسل داد
الف) زن یا مرد مسلمان.
ب) بچه‌ی مسلمان.
ج) کودک سقط شده‌ی مسلمان، اگر چهار ماه تمام داشته باشد و در کمتر از آن واجب نیست.

۵. اگر جایی از بدن میت به نجاست آلوده شود، باید پیش از آن که آن جا را غسل بدهند آب بکشند، بنابراین بدن میتی که خونریزی دارد بایستی قبل از غسل در صورت امکان تطهیر شود، و اگر انتظار برای توقف خونریزی (به خودی خود) یا منع آن (با وسایل پزشکی) ممکن باشد واجب است.

۶. نگاه کردن به عورت میت، حرام است و کسی که او را غسل می‌دهد اگر نگاه کند معصیت کرده است، ولی غسل باطل نمی‌شود.

۷. اگر آب پیدا نشود یا استعمال آن مانع داشته باشد باید میت را در عوض هر غسل، یک تیمم بدهند.

رساله آموزشی.

---

 

 

مطابق نظر آيت الله سيستاني

۸پرسش: اگر از میت خون بیاید وآن خون بند نیاید زخم گچ می ریزند تا آن خون بند بیاید آیا این کار درست است واگر درست نیست چه باید کرد؟

پاسخ:

دلیل بر مشروعیت جبیره در غسل میت نیست پس اگر ممکن است صبر کنند بدون اینکه مستلزم تغییر بدن میت شود – با اینکه خون قطع شود هر چند برای مدتی کوتاه کافی است برای انجام غسل واجب است و إلّا باید او را تیمم داد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.

• ویژه نامه احکام اموات

• اجازه ولی یا وصی میت در دفن میت
• وجوب غسل و کفن و نماز و دفن مسلمان
• مستحبات بعد از مرگ
• دعا و سوره برای راحت جان دادن محتضر
• احکام محتضر
• غسل مس میت

---

---

کلید: احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میتاحکام غسل میت احکام غسل میت  احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میتاحکام غسل میتاحکام غسل میتاحکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میتاحکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت احکام غسل میت