احكام شستن صورت در وضو

در نوشتار قبل « شستن صورت در وضو از رساله» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

 

شستن صورت

پرسش 5 . آيا در وضو لازم است آب به همه صورت برسد، يا فقط به همان مقدار كه پهناى دست آن را فرا مى گيرد، كافى است؟

همه مراجع: در وضو لازم است پهناى صورت به مقدارى كه بين انگشت ميانى و شست قرار مى گيرد، شسته شود و براى آنكه اطمينان كند اين مقدار به طور كامل شسته شده، بايد كمى اطراف آن را نيز بشويد.

پرسش 6 . آيا هنگام شستن صورت در وضو، حتماً بايد آب را از رستنگاه بريزيم و دست ها را از آرنج بشوييم يا اينكه مى شود از پايين تر مثلاً بالاى ابروها ريخت و بعد دست كشيد؟

همه مراجع: در شستن صورت، بايد رستنگاه (جايى كه موى سر بيرون مى آيد) نيز شسته شود ولى لازم نيست آب از رستنگاه ريخته شود؛ بلكه همين اندازه كه عرفاً از بالا به پايين شسته شود، كافى است.[2]

• [1]. توضيح المسائل مراجع، م 237؛ وحيد، توضيح المسائل، م 243؛ نورى، توضيح المسائل، م 238 و دفتر: خامنه اى.
• [2]. امام، سيستانى، فاضل، مكارم ونورى، تعليقات على العروة، افعال الوضو، الاول؛ وحيد، منهاج الصالحين، ج 2، كيفية الوضو، الاول؛ تبريزى، منهاج الصالحين، ج 1، كيفية الوضو، الاول؛ بهجت، وسيلة النجاة، ج 1، م 80 صافى، هداية العباد، ج 1، م 91. (احكام وضو، غسل و تيمم-پرسمان).

---

شستن صورت و دست‌ها

۱. در شستشوی صورت باید به اندازه‌یی که ما بین انگشت وسط و شست قرار گیرد شسته شود.
۲. در صورت‌های پوشیده از مو، شستن روی موها کفایت می‌کند و لازم نیست آب وضو را به پوست صورت برساند، مگر در جایی که مو به قدری کم پشت است که پوست صورت کاملاً دیده می‌شود.
۳. صدق شستن منوط به رساندن آب به تمام عضو است، هر چند به وسیله‌ی دست کشیدن باشد و مسح اعضا با دست مرطوب به تنهایی کافی نیست.
۴. صورت و دستها در وضو باید از بالا به پایین شسته شود، اگر از پایین به بالا بشوید وضو باطل است.
۵. شستن صورت و دستها
بار اول: واجب.   بار دوم: جایز.
بار سوم و بیشتر: غیر مشروع (حرام).

توجه:
ملاک برای تعیین هر بار، قصد انسان است، پس اگر به قصد بار اولِ شستن چند مرتبه آب بریزد اشکال ندارد.    رساله آموزشي.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

طریقه ی شستن صورت در وضو [شستن صورت ]

پرسش : هنگام گرفتن وضو چه محدوده ای یا مقدار از صورت باید شسته شود؟

پاسخ : صورت را از بالاى پیشانى یعنى جایى که موى سر مى ‏روید تا آخر چانه و از نظر پهنا به مقدارى که میان انگشت وسط و شست قرار مى‏گیرد، باید شست و اگر مختصرى از این مقدار شسته نشود وضو باطل است، لذا براى این‏که یقین پیدا کند تمام این مقدار شسته شده باید کمى اطراف آن را هم بشوید.

وظیفه مکلف در وضو چنانچه دست و صورت بزرگ یا کوچک باشد [شستن صورت ]

پرسش : چنانچه فردی دست یا صورت او غیر متعارف باشد، هنگام شستن صورت در وضو، وظیفه ی او چیست؟

پاسخ : هرگاه دست شخصی بیش از حدّ معمول بزرگ یا کوچک باشد اعتبارى به آن نیست، بلکه باید ببیند افراد معمولى چه اندازه از صورت خود را مى ‏شویند، او هم همان مقدار را بشوید، همچنین کسى که رستنگاه موى او بسیار بالا یا بسیار پایین است مطابق افراد معمولى صورت خود را مى‏ شوید.

طریقه ی شستن صورت برای شخصی که دارای محاسن است [شستن صورت ]

پرسش : اشخاصی که دارای محاسن هستند،وظیفه ی آنها برای شستن صورت چیست؟

پاسخ : کسانى که محاسن دارند، چنانچه پوست صورت از لاى موها پیدا باشد باید آب را به پوست برسانند و اگر پیدا نباشد شستن روى مو کافى است و رسانیدن آب به زیر آن لازم نیست.

شک در مانع بودن محاسن صورت [شستن صورت ]

پرسش : چنانچه مکلف شک نماید که محاسن او مانع رسیدن آن به پوست صورت است یا نه، تکلیف او چیست؟

پاسخ : هرگاه مکلف شک کند که موى صورت او به اندازه ‏اى است که پوست از لاى آن پیدا است یا نه، بنابر احتیاط واجب هر دو را بشوید.

حکم شستن داخل بینی، لب و چشم در وضو [شستن صورت ]

پرسش : آیا لازم است هنگام شستن صورت برای وضو داخل بینی یا چشم یا لب شسته شود؟

پاسخ : هنگام شستن صورت برای وضو، واجب نمی باشد داخل بینى و مقدارى از لب و چشم که در وقت بستن دیده نمى ‏شود، شسته شود.

حکم شستن صورت با دست چب در وضو [شستن صورت ]

پرسش : حکم شستن صورت با دست چپ هنگام وضو گرفتن چیست؟

پاسخ : انجام این کار با دست چپ اشکالی ندارد، هر چند بهتر است با دست راست انجام شود.

حکم شستن سفیدی دو طرف جلو سر [شستن صورت ]

پرسش : بعضى از فقها در موضوع شستن صورت در وضو تصریح کرده اند که سفیدى دو طرف جلو سر (نزعتان) از حدّ صورت خارج است، آیا این مطلب اتّفاقى است؟

پاسخ : در مورد خروج «نزعتان» ادّعاى اجماع شده است.

حکم شستن صورت از بالا به پایین یا بالعکس [شستن صورت ]

پرسش : آیا شستن صورت در وضو از بالا به پایین یا بالعکس جایز است؟

پاسخ : هنگام شستن صوزت باید از بالا به پایین شسته شود و بالعکس آن جایز نیست و وضو باطل است.

دفعات شستن صورت در وضو [شستن صورت ]

پرسش : هنگام وضو گرفتن باید چند مرتبه صورت شسته شود؟

پاسخ : براى وضو، شستن صورت مرتبه اوّل واجب است و احتیاط واجب، ترک مرتبه دوم است، امّا مرتبه ی سوم و بیشتر حرام است. منظور از مرتبه اوّل آن است که تمام عضو را بشوید خواه با یک مشت آب باشد یا چندین مشت، وقتى که تمام شد یک مرتبه حساب مى‏شود.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

 

سوال: در رساله ای خواندم اگر هنگام وضو آب را از رستنگاه مو نریزد یعنی مثلا از ابرو ها آب بریزد و بعد با خیسی دستش از رستنگاه مو دست بکشد ( از بالا به پایین) بنا بر احتیاط واجب وضویش باطل است . حال خواستم بدانم نظر آیت الله مکارم شیرازی هم اینچنین است ؟

 

 

منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

---

احكام شستن صورت و دست‌ها

مسأله ۲۵۸. صورت را از جهت طول باید از بالای پیشانی، جایی که موی سر می‌‌روید، تا آخرِ چانه شُست و از جهت عرض، به مقداری که بین انگشت وسط و شست قرار می‌گیرد، باید شسته شود و اگر فرد مختصری از این مقدار را نشوید، وضویش باطل است و در صورتی که انسان یقین یا اطمینان نکند این مقدار کاملاً شسته شده، باید برای اینکه یقین یا اطمینان به شستن مقدار لازم پیدا كند، کمی از اطراف آن را هم بشوید. همچنین شستن صورت، بنابر احتیاط واجب، باید با رعایت ترتیب از طرف بالا به پایین باشد و همین که در عرف گفته شود از بالا به پایین شسته شده، کافی است بنابراین اگر آب را بر ابتدای پیشانی – محلّ روییدن مو – بریزد سپس آن را بر هر دو طرف صورت به طور معمول به صورت خط منحنی جاری نماید، شستن از بالا به پایین صورت گرفته است و اگر فرد آب وضو را بر ابتدای پیشانی نریزد بلکه بر قسمتی پایین‌تر از آن مثل پایین پیشانی و محلّ ابروها بریزد سپس بلافاصله قسمت بالای پیشانی را که خشک مانده دست بکشد تا تر شود و بعد بر محلّ ریختن آب و پایین‌تر از آن دست بکشد و به این شستن هم اکتفاء نماید، بنابر احتیاط واجب چنین وضویی صحیح نیست.[ بنابر این اگر کسی ‌این مسأله را رعایت نکرده از آنجا که حکم بنابر احتیاط واجب است، مانند سایر موارد احتیاط واجب، می‌‌تواند به مجتهد دیگری ‌که از سایر مجتهدین اعلم است، رجوع کند و اگر وی ‌رعایت این نکته را لازم نمی‌‌دانست، در این مسأله از او تقلید نماید تا وضوهایی ‌که گرفته ومی‌‌گیرد بدون اشکال باشد.]

مسأله ۲۵۹. اگر صورت کسی در ناحیه چانه، بلندتر از مردم معمولی باشد، لازم است تمام صورت خود را بشوید و چنانچه در پیشانی او مو روییده یا جلوی سرش مو ندارد باید در نظر بگیرد مردم معمولی از هر جا صورت خود را می‌شویند، او هم از همان جا به اندازه معمول، پیشانی را بشوید. امّا شخصی كه به دلیل بزرگی صورت یا كوچكی آن در جهت عرض یا به سبب بلندی انگشتان یا كوتاهی آنها، خلقت متناسب و معمولی ندارد باید انگشتانی را که متناسب با چهره او است در نظر گرفته و مقدار بین انگشت وسط و شَستِ چنین دستی را بشوید.

مسأله ۲۶۰. صورت و دست‌‌ها را باید طوری شُست که آب به پوست بدن برسد و اگر مانعی وجود دارد باید آن را برطرف کند، حتّی اگر احتمال دهد چرک یا چیز دیگری در ابروها و گوشه‌‌های چشم و لب او هست که مانع از رسیدن آب به پوست می‌شود، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا (احتمال معقول) باشد، باید پیش از وضو بررسی کند که اگر هست آن را برطرف نماید.

مسأله ۲۶۱. اگر پوست صورت از بین مو پیدا باشد، باید آب را به پوست برساند و اگر پیدا نباشد، شستن ظاهر مو کافی است و رساندن آب به زیر آن لازم نیست؛ مگر آنكه رساندن آب به زیر آنها آسان باشد و نیاز به دقّت و بررسی نداشته باشد كه در این صورت باید زیر آن شسته شود مثل سبیل بلندی كه از دو طرف روی محاسن یا پوست صورت را پوشانده و به راحتی می‌توان آن را كنار زد.

مسأله ۲۶۲. اگر شک كند پوست صورت از بین مو پیدا است یا نه، باید مو را بشوید و آب را به پوست هم برساند.

مسأله ۲۶۳. شستن داخل بینی و مقداری از لب و چشم كه در وقت بستن دیده نمی‌‌شود واجب نیست ولی اگر انسان شک كند از جاهایی كه باید شسته شود چیزی باقی مانده یا نه، واجب است برای آنكه یقین به شستن مقدار لازم پیدا كند، مقداری از آنها را هم بشوید و كسی كه این امر را نمی‌دانسته اگر احتمال معقول دهد در وضویی كه گرفته مقدار لازم را شسته است، نمازهایی را كه با آن وضو خوانده صحیح است و لازم نیست برای نماز بعدی دوباره وضو بگیرد.

مسأله ۲۶۴. بعد از شستن صورت ابتدا باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان بشوید و اگر انسان شک كند كه آرنج را كاملاً شسته یا نه، باید برای آنكه یقین كند مقدار لازم را شسته، مقدار کمی بالاتر از آرنج را هم بشوید.

مسأله ۲۶۵. كسی كه پیش از شستن صورت دست‌‌های خود را تا مچ شسته، در موقع وضو باید تا سر انگشتان بشوید و اگر فقط دست‌ها را تا مچ بشوید وضوی او باطل است.

مسأله ۲۶۶. باید دست‌‌ها را با رعایت ترتیب از بالا به پایین شست و همین که عرفاً بگویند از بالا به پایین شسته کافی است؛ بنابر این اگر فرد مثلاً ابتدا قسمت بیرونی دست را از آرنج تا پایین دست بشوید وبعد قسمت داخلی آرنج و پایین تر از آن را دست بکشد و بشوید، شستن از بالا به پایین صورت گرفته و لازم نیست قسمت بیرونی و داخلی هم‌زمان شسته شود امّا اگر از پایین به بالا بشوید وضو باطل است. همچنین اگر مثلاً از نصف ساعد تا سر انگشتان را به نیّت وضو بشوید سپس قسمت آرنج تا نصف ساعد را که خشک مانده بشوید وضو صحیح نیست و نیز اگر آب را بر پایین‌تر از آرنج بریزد، سپس بلافاصله قسمت بالای آرنج را که خشک مانده دست بکشد تا تر شود و بعد بر محلّ ریختن آب و پایین‌تر از آن دست بکشد، بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند به این وضو اکتفا نماید.[۲]

مسأله ۲۶۷. اگر دست را تر كند و به صورت و دست‌‌ها بكشد، چنانچه تری دست به قدری باشد كه با كشیدن دست، آب آنها را فرا گیرد و شستن (غَسْل) صدق كند، كافی است و در این صورت لازم نیست كه آب بر آنها جاری شود.

مسأله ۲۶۸. در وضو، شستن صورت و دست‌‌ها مرتبه اوّل، واجب و مرتبه دوم، مستحب و مرتبه سوم، حرام است و منظور از شستنِ مرتبه اوّل، آن است كه به قصد وضو، صورت یا دست را كاملاً بشوید، بنابراین اگر با یک مرتبه یا چند مرتبه آب ریختن – به كمک دست كشیدن یا بدون آن – عضو كاملاً شسته شود، مرتبه اوّل محقّق شده و شستن بعد از آن هرچند به نیّت شستن اوّل هم باشد، جزء شستن اوّل محسوب نمی‌‌شود. بنابراین در تحقّق شستن اوّل، دو مطلب شرط است: اوّل: آنكه شستن به قصد وضو باشد. دوم: آنكه آب تمام عضو را كاملاً فرا بگیرد كه جایی برای احتیاط نباشد و در شستن بعدی اگر این دو شرط موجود باشد مرتبه دوم محقّق می‌شود ولی اگر در مرتبه دوم، شرط اوّل موجود نباشد یعنی بعد از شستن اوّل، بدون قصدِ وضو عضو را بشوید، لازم است مراعات مقتضای احتیاط ترک نشود و برای مرتبه سوم، احتیاطاً عضو را نشوید.

 

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی

* ویژه نامه احکام طهارت

1. آموزش تصویری وضو گرفتن
2. شستن صورت در وضو
3. شستن صورت در وضو با دست چپ
4. چند بار شستن دست و صورت در وضو
5. نحوه شستن دستها در وضو
6.  محل مسح سر و مقدار مسح در وضو
7. مسح پا چگونه است
8. وضوی ارتماسی 
9. استبرا
10. چگونگي استبراء از بول و مني
11. دعای وضو
12. وضو با آب نجس و مضاف
13. آب وضو مباح باشد
14. وضو گرفتن با آب غصبی
15. شرایط ظرف آب وضو
16. پاک بودن اعضای وضو