آیا می توان نذر را تغییر داد

آیا می توان نذر را تغییر داد

در نوشتار قبل «احکام نذر و عهد مطابق نظر 10 مرجع» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

[انجام عین نذر بدون تغییر]

مسأله 2651 اگر نذر کند عملی را انجام دهد، باید همان طور که نذر کرده بجا آورد پس اگر نذر کند که روز اوّل ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، (یا نماز اوّل ماه بخواند (1)) چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد کفایت نمی‌کند. و نیز اگر نذر کند که وقتی مریض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافی نیست.

این مسأله، در رساله آیات عظام: (بهجت) و (مکارم) نیست

(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (گلپایگانی) و (صافی) نیست]

[اگر کیفیت نذر را مشخص نکند]

مسأله 2652 اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نکند چنانچه یک روز روزه بگیرد کافی است. و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند (1) کفایت می‌کند (2) و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نکند، اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست

(1) (سیستانی): یا نماز وتر را بخواند..

(2) (مکارم): [و] نذر سایر کارهای خیر نیز همین گونه است. [پایان مسأله]

[نذر روز معین]

مسأله 2653 اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و چنانچه در آن روز مسافرت کند قضای آن روز بر او واجب است.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست (گلپایگانی)، (اراکی): مسأله اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، ((گلپایگانی): باید همان روز را روزه بگیرد و) نمی‌تواند در آن روز مسافرت کند و اگر بواسطه مسافرت روزه نگیرد، باید گذشته از قضای آن روز کفّاره هم بدهد ((گلپایگانی): یعنی یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد) ولی اگر ناچار شود که مسافرت کند یا عذر دیگری مثل مرض یا حیض برای او پیش آید، قضای تنها کافی است.

(خوئی)، (تبریزی): مسأله اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمداً روزه نگیرد باید گذشته از قضای آن روز کفّاره هم بدهد (و أظهر این است که کفّاره‌اش کفّاره مخالفت یمین است چنان که خواهد آمد) ولی در آن روز اختیاراً می‌تواند مسافرت کند و روزه را نگیرد و چنانچه در سفر باشد، لازم نیست قصد اقامه کرده و روزه بگیرد و در صورتی که از جهت سفر یا از جهت عذر دیگری مثل مرض یا حیض روزه نگیرد، لازم است روزه را قضا کند.

(صافی): و أحوط در کفاره نذر در مسأله [1672] گفته شد ولی در آن روز اختیاراً می‌تواند مسافرت کند یا اگر مسافر است قصد اقامه نماید اگر چه موافق با احتیاط ترک سفر یا قصد اقامه است.

(فاضل): و اگر در آن روز عذری داشت که نمی‌توانست روزه بگیرد، مثلًا حائض بود یا بیمار بود، آن روز را روزه نگیرد و تنها قضای آن را بگیرد و کفّاره ندارد. و همین طور می‌تواند در آن روز مسافرت کند، هر چند ناچار به آن مسافرت نباشد، ولی بعداً باید آن را قضا نماید و کفّاره ندارد.

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (سیستانی) نیست]

(تبریزی): بلی، در آن روز..

(سیستانی): ولی کفّاره ندارد.

(مکارم): مسأله هرگاه نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، احتیاط واجب آن است که آن روز سفر نکند تا بتواند روزه خود را بجا آورد و چنانچه در آن روز مسافرت کند، قضای آن روز بر او واجب است و احتیاط واجب آن است که کفّاره نیز بدهد.

(زنجانی): مسأله اگر نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و نمی‌تواند در آن روز مسافرت کند و اگر به واسطه مسافرت روزه نگیرد، باید گذشته از قضای آن روز کفّاره هم بدهد یعنی یک بنده آزاد کند، یا به شصت فقیر یک مدّ طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد، و اگر در آن روز در سفر باشد و نتواند در سفر روزه بگیرد ولی ناچار شود که مسافرت کند یا عذر دیگری مثل مرض یا حیض برای او پیش بیاید قضای تنها کافی است.

[نذر فقیر معین]

مسأله 2659 اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی‌تواند آن را به فقیر دیگر بدهد و اگر آن فقیر بمیرد، بنا بر احتیاط (1) باید به ورثه او بدهد (2).

(1) [عبارت «بنا بر احتیاط» در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست] (2) (سیستانی): لازم نیست آن را به ورثه او بدهد.

[نذر زیارت امام]

مسأله 2660 اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان علیهم السلام مثلًا به زیارت حضرت ابا عبد اللّه علیه السلام مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام علیه السلام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

تغيير نذر

پرسش 273 . آيا تغيير نذر جايز است؟ براى مثال كسى كه نذر كرده در روز عاشورا، به مردم حليم بدهد، آيا مى تواند به جاى آن خوراكى ديگرى بدهد؟ يا حليم را در روزهاى ديگر ماه محرم به مصرف برساند؟

همه مراجع: اگر نذر طبق صيغه معتبر شرعى بوده، تغيير آن جايز نيست ؛ بلكه بايد به همان صورت كه نذر كرده، عمل كند و در غير اين صورت تغيير مورد نذر، اشكال ندارد

منبع: هدانا، پرسمان. توضيح المسائل مراجع، م 2651 ؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2715 ؛ نورى، توضيح المسائل، م 2649 و خامنه اى، استفتاء، س 1072.

---

تغییر و تبدیل در انجام دادن نذر

سؤال: آیا در شرایط فعلی کرونا می توان به جای نذر هر ساله در ایام محرم، پول آن را محاسبه و به موسسات خیریّه اهدا کرد؟

جواب: اگر صیغه نذر را به نحو صحیح بر زبان جاری نکرده است، تغییر و تبدیل در انجام دادن آن مانعی ندارد.

منبع: سیت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

سؤال 131. گاه نذرهایى انجام مى شود که قابل عمل نیست، مثلاً نذر کرده در عاشورا شربت دهد و الان زمستان است و این امر ممکن نیست، آیا تغییر آن جایز است؟

جواب: آرى! مى توان آن را مثلاً به شیر گرم و مانند آن تغییر داد.

سؤال 132. این جانب حدود بیست سال پیش در روز عاشورا دویست نان روغنى نذر کرده بودم و سال به سال افزایش داده و الان به حدود دوهزار و چهار صد نان روغنى و یک هزار و چهار صد کمپوت میوه و اسباب بازى و لباس جهت اهدا به پرورشگاه کودکان بهزیستى و بیمارستان ها و خانه سالمندان در روز عاشورا رسیده است. چندین سال است به علّت اینکه به بیماران ضرر مى رسد با اعتراض پزشکان روبه رو شده ام. آیا مى توانم معادل همان مبلغ مورد نذر، در همان روز، خرج دارو و درمان و یا خرج عمل جراحى یکى دو بیمار کنم؟

جواب: اگر براى آنها ضرر داشته باشد مى توانید آن را تبدیل به غذاى مناسب و اگر ممکن نشد تبدیل به دارو کنید; ولى خوب است چیز مختصرى از آنچه نذر کرده اید در اختیار آنها بگذارید.

سؤال 133. نذر داشتم امسال محرّم، مقدارى آش در یک ایستگاه صلواتى خاص پخش کنم، که با صحبت با مسئول آن، متوجّه شدم که ایستگاه امسال قادر به اداى نذر من نیست. آیا مى توانم نذر خود را به سال بعد یا در جاى دیگر و در امر دیگرى صرف کنم؟

جواب: در محل مناسب دیگرى نذر خود را انجام دهید.

سؤال 134. این جانب نذر کرده ام که به طور مداوم هر سال در شب تاسوعاى حسینى به مدّت ده سال که یک رأس گوسفند ذبح کنم; ولى امسال به علّت مشکلات مادّى و عدم توانایى پرداخت بدهى هاى بانکى و عقب افتادن آنها نمى توانم نسبت به انجام این کار اقدام نمایم. آیا لازم است گوسفند نسیه ذبح کنم، یا پول قرض کرده و گوسفند بخرم؟ براى حل مشکل مالى چه کنم؟

جواب: در صورتى که بتوانید به آسانى بدهى را ادا کنید، قرض کنید و گرنه واجب نیست.

سؤال 135. لطفاً به دو سؤال زیر پاسخ دهید:

الف) خانمى نذر کرده است که در روز تاسوعا و عاشورا روزه بگیرد، بعد فهمیده که روزه عاشورا، مکروه است. آیا باید به نذر خود عمل کند، یا روز دیگرى را در نظر بگیرد؟

ب) اگر این خانم در روز تاسوعا یا عاشورا عادت ماهانه شد، قضا کردن روزه کافى است؟

جواب: الف) باید به نذر خود عمل کند; ولى در آینده از این گونه نذرها بپرهیزد. و مکروه بودن روزه عاشورا به معنى این است که ثوابش کمتر است.

ب) بعداً قضاى آن را به جا آورد.

سؤال 137. این جانب سال ها است که در روز عاشورا نذر عدس پلو داشتم که چند سال است به آن مرغ نیز اضافه کرده ام. حال مى خواهم به جاى عدس زرشک بریزم. آیا مانعى دارد؟

جواب: باید همان طور که نذر کرده اید عمل کنید.

سؤال 138. ما حدود بیست نفر در هیئت عزادارى، هرساله براى دسته امام حسین(علیه السلام) گوسفند قربانى نذر کرده بودیم و هر سال هم دسته به درب خانه ها مى رفت و قربانى هرکس را جلوى خانه خودش سر مى بریدند. ولى بنا به دلایل سردى هوا، شلوغى خیابان ها، دورى راه و وقت کم، تصمیم گرفتند که همه کسانى که نذرى دارند هرچقدر که مى خواهند پول بدهند تا یک عدد گوساله خریدارى و به نیابت از همه جلوى مسجد ذبح شود. آیا اداى نذر گروهى، آن هم به جاى گوسفند گوساله، درست است یا اشکال دارد؟

جواب: اگر صیغه نذر را خوانده اند باید مطابق آن عمل کنند و الاّ مانعى ندارد.

سؤال 139. هر سال هم زمان با برپایى مجالس عزادارى در ماه هاى محرّم و صفر، سفره اطعام امام حسین(علیه السلام) گسترده شده و از عزاداران حسینى پذیرایى مى گردد. با توجّه به اینکه طبخ غذا به صورت یکجا در حسینیّه روستا انجام مى گیرد مقدار قابل توجّهى غذا اضافه مى ماند و با توجّه به اینکه نذورات، محدود به روزهاى خاصّى مثل: هفتم، هشتم، نهم و دهم محرّم مى باشد، بعضى از اهالى روستا پیشنهاد کرده اند که مقدارى از نذورات در روزهاى دیگر مثلاً پنجم و ششم یا شب هاى دیگر طبخ گردد تا از اسراف جلوگیرى شود. آیا این کار جایز است؟

جواب: در صورتى که عمل به نذر، در آن روز خاص باعث اسراف و تبذیر گردد مى توان در روز دیگر که این مشکل وجود ندارد به نذر عمل کرد.

سؤال 140. گاه نذورات براى اطعام و مانند آن به سبب احساسات پاک مردم به قدرى زیاد است که در محل مورد نذر قابل جذب نیست، چه باید کرد؟

جواب: مى توان آنها را به محل هاى محروم که به قدر کافى وسیله ندارند برد، البته محل هاى نزدیک بهتر است و اگر آن هم ممکن نشد در زمان دیگرى در ماه محرّم و صفر در همان مصارف صرف کنند.

سؤال 141. حکم اضافات نذورات نقدى و جنسى از قبیل روغن گوشت و… که بعضاً فاسد شدنى هستند، در ایّام عاشوراى حسینى یا دیگر ایّام چیست؟

جواب: مى توانید در مجالس دیگر مصرف کنید و اگر آنها هم نیاز ندارند آن را بفروشید و پول آن را در مجالس عزادارى آینده در همان مکان صرف کنید.

سؤال 142. گوسفندهایى را جلوى هئیت، جهت غذاى هیئت نذر مى کنند. اغلب هیئت ها بخشى از گوشت را به فروش مى رسانند و صرف نیازهاى دیگر هیئت مى کنند. با توجّه به نیّت نذرکنندگان، آیا اجازه چنین کارى را دارند؟

جواب: در درجه اوّل باید صرف غذاى هیئت و مجالس عزادارى شود. اگر واقعاً اضافى بود، مى توانند بفروشند و صرف بقیّه نیازهاى هیئت کنند.

سؤال 143. در صورتى که مثلاً نذر برنج زیاد باشد و نذر گوشت کم، آیا مى توان مقدار اضافى را فروخت و جنس مورد نیاز را تهیّه کرد؟

جواب: مانعى ندارد.

سؤال 144. هیئتى اعضاى بسیارى دارد. در دهه اوّل محرّم هر عضو به سهم خود مبلغى به صندوق هیئت جهت شام و عزادارى مى پردازند و نذورات دیگرى هم به صندوق واریز مى شود. حمّام عمومى محل، نیاز مبرم به تعمیر دارد، اجازه مى فرمایید متصدّیان امر از محل درآمد هر هیئت مقدارى به حمّام عمومى کمک کنند؟

جواب: از وجوهى که جهت اطعام و عزادارى داده مى شود نمى توان صرف حمّام کرد; ولى چنانچه نذوراتى باشد که جهت مطلق کارهاى خیر نذر شده باشد، اشکالى ندارد.

سؤال 145. چند قطعه زمین چند سال قبل در روستا، وقف سیّدالشّهد(علیه السلام)شده است تا اجاره آن را هر ساله دهه اوّل محرّم در مسجد اطعام دهند. این مسجد داراى نذورات و موقوفات کمى است و به علّت اینکه در دهه دوم و سوم محرّم، روستا از سکنه خالى است و اطعام میسّر نمى باشد مقدارى از اجاره هاى فوق الذکر باقى مانده است. نظر به اینکه مسجد، قدیمى است و نیاز مبرم به تعمیرات اساسى دارد و فاقد سرویس بهداشتى و وضوخانه هم مى باشد، آیا هیئت امناء مسجد مى توانند اجاره هاى باقى مانده را صرف تعمیرات فوق نمایند؟

جواب: باید صرف اطعام گردد. اگر در این موقع میسّر نیست، در مواقع دیگر این کار انجام شود.

سؤال 146. در شهر زنجان مسجدى است که در ایّام عزادارى امام حسین(علیه السلام)در مقابل دسته هاى عزادارى گاو و گوسفند زیادى قربانى مى گردد. قسمتى از این گوشت ها صرف اطعام و قسمتى بین مردم تقسیم مى شود و اضافه آن را جهت توسعه بناى مسجد و احداث درمانگاه و مانند آن، زیر نظر هیئت امناء به فروش مى رسانند. آیا این عمل جایز است؟

جواب: هرگاه مردم از این جریان قبلاً باخبر باشند و با رضایت به این امور، قربانى کنند اشکالى ندارد. و اگر باخبر نیستند باید گوشت ها را صرف در مصارف عزادارى کنند.

سؤال 147. همه ساله در روز تاسوعا و عاشورا، مردم محل، گوسفندهایى را به عنوان نذر در جلوى هیئت سینه زنى و علامت هایى که به نام حضرت ابوالفضل(علیه السلام) برپا مى گردد ذبح مى کنند و وجه آن توسّط هیئت امناى حسینیّه در مرمت و گسترش آن مکان مقدّس هزینه مى شود. آیا مى توان پول این گوسفندهاى قربانى را در مسجدى که به نام حضرت ابوالفضل(علیه السلام) در کنار جاده جهت عبادت و رفاه حال مسافران و رهگذران در حال احداث است خرج کرد، در صورتى که خود آن حسینیّه نیز احتیاج مبرم به بازسازى دارد؟

جواب: احتیاط آن است که این گوسفندان را صرف اطعام عزادارن نمایند. مگر اینکه از قراین معلوم شود که نذر کنندگان هدف دیگرى داشته اند.

سؤال 148. آیا با نذوراتى که به هیئات مذهبى داده مى شود بعد از تأمین نیازهاى خود هیئت، مى توان صندوق قرض الحسنه اى درست کرد و به اعضاى هیئت وام داد؟

جواب: چنانچه نذر خاصى باشد باید در همان راهى که نذر کننده نیّت داشته صرف شود و اگر نذر، مطلق کارهاى خیر بوده، این کار اشکالى ندارد.

سؤال 149. آیا جایز است از پولى که در ماه محرّم، براى هزینه هاى مسجد و عزادارى جمع مى شود، جهت هیئت قرآن، کلاسهاى مسجد و تخته سیاه و لوازم دیگر استفاده کرد؟

جواب: اگر براى عزادارى باشد نمى شود براى کار دیگرى مصرف کرد; ولى اگر براى هزینه هاى مسجد باشد، مانعى ندارد.

استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.

 

لینک کوتاه مطلب: https://goo.gl/fafRMS

ویژه نامه احکام متفرقه

• نذر فرزند بدون اجازه پدر
• احکام ارث
• احکام نذر و عهد
• کفش را ببرند و کفش دیگری جای آن بگذارند
• اخبار غیبی حضرت علی ع درباره نحوه شهادت میثم تمار
• مستحبات و مکروهات آشامیدن آب
• مستحب و مکروه خوردن و آشامیدن و آداب آن