آیا قرآن که برای فهم عموم و هدایت آن ها نازل شده است نیازی به تفسیرو تبیین دارد

قرآن و نیاز به مفسّر

پرسش : آیا قرآن که برای فهم عموم و هدایت آن ها نازل شده است نیازی به تفسیرو تبیین دارد؟

پاسخ اجمالی

قرآن به عنوان منبع اصلی قوانین اسلامی، تمام جزئیات را در ظاهر تعبیراتش بیان نکرده و فقط اصول مسائل را بیان کرده و شرح جزئیات احکام را به حضرت رسول(ص) سپرده است تا مردم برای دریافت حقایق بیشتر به او مراجعه کنند. نیاز آنها به چنین معلمی، پس از مرگ حضرت رسول(ص) نیز ادامه دارد و به همین خاطر ما معتقدیم که در هر عصری امامی وجود دارد که تمام علم قرآن نزد اوست.

پاسخ تفصیلی

در پاسخ این سوال باید به دو نکته توجّه داشت:
نخست این که قرآن مجید که دربردارنده قانون اساسى اسلام است نمى تواند تمام جزئیات را در ظاهر تعبیراتش بیان کند، اصول مسائل را القا مى کند و شرح و تبیین آن بر عهده پیامبر است. مثلا حکم وجوب نمازو حجو روزهو کمى از کلّیات آنها در قرآن مجید وارد شده و مى دانیم که این عبادات، شرایط و اجزا و موانع و فروع زیادى دارد که شرح هر یک از آنها در خور کتابى است و همچنین در مسائل مربوط به معاملات و قضا و شهادات و حدود و به طور کلّى سیاسات اسلامى، که همه آگاهان مى دانند شرح و تبیین همه اینها از حوصله یک یا چند کتاب بیرون است.

ثانیاً: نیاز مردم به پیامبر براى تبیین پیچیدگیها و تفسیرمجملات، سبب ارتباط آنها با سنّت رسول الله(صلّی الله علیه وآله وسلّم) مى شود، همان ارتباطى که آنها را در همه زمینه ها هادى و راه گشاست و به تعبیر دیگر قرآن همانند کتابى است که شاگردان، احساس مى کنند براى فهم آن در پاره اى از قسمتها نیاز به معلّم دارند و پیوند آنها با معلّم، حقایق زیاد دیگرى را نیز براى آنها روشن مى سازد.

حال سوال در این است که آیا پس از رسول خدا(صلّی الله علیه وآله وسلّم)، این معلّم الهى همچنان در میان مسلمانان وجود دارد یا نه؟ بدون شک باید وجود داشته باشد و گرنه مشکلات، باقى مى ماند. و این جاست که ما معتقدیم در هر عصر و زمان امام معصومى وجود دارد که علم قرآن نزد اوست و او همان کسى است که پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه وآله وسلّم) در روایت متواتر ثقلین از او به عنوان «عترت» یاد کرده و پیوندش را با قرآن تا دامنه قیامت ناگسستنى دانسته است و فرموده: «اِنّى تارِک فیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتابَ اللهِ وَ عِتْرَتى ما اِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهما لَنْ تَضِلُّوا وَ اِنَّهُما لَنْ یَفْتَرِقا حَتّى یَرِدا عَلَىَّ الْحَوْضَ». (1). (2)
پی نوشت:
(1). آنچه در بالا آمد مجموعه تعبیراتى است که در این حدیث در منابع شیعه و اهل سنّت آمده است، به احقاق الحق، ج 9، ص 309 تا 375 و بحارالانوار، ج 23، ص 118، 132، 133، 134 و 155 و پیام قرآن، ج 9 مراجعه شود.
(2). پيام امام امير المومنين عليه السلام‏، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1387 ه. ش‏، ج 1، ص 248.