آیا بهائیت فرقه اسلامی است؟

آيا بهائيت فرقه بوده و از فرقه ‏هاى اسلامى محسوب مى‏شود؟

تعريف فرقه‏

فرقه( heresy / sect ) در لغت به معناى دسته، طايفه، مسلك، حزب، دسته، بخش، بريدن، قسمت كردن و گروهى از مردم آمده است.(1)

در فرهنگ سياسى اين واژه در مورد بخشى از جامعه كه از مذهب رسمى جدا شده يا به آئينى گرويده باشد كه توسط همگان به رسميت شناخته نشده است، به كار مى‏رود و هم مسامحتاً در مورد هر نوع جنبش جدائى‏طلب (ملى، زبانى، مذهبى، سياسى و غيره) استفاده مى‏شود.(2)

در اصطلاح علم كلام نيز به عده ‏اى از مردم گفته مى‏شود كه به دليل اختلاف در مسائل اعتقادى از پيروان يك دين جدا شده و عقايد و تبيين‏هاى خاصى از آن دين را انتخاب كنند.(3) چنانكه در طول تاريخ اسلام فرقه ‏هاى متعددى بودند كه به دليل حوادث و وقايع گوناگون از جمع مسلمانان جدا شده‏اند. اين فرقه ‏ها را مى‏توان در دو گروه جاى داد:

گروه اول‏

برخى از فرقه ‏ها با اين كه در پاره‏اى مسائل اعتقادى و يا تبيين آن مسائل با ساير مسلمانان اختلاف دارند و گاهى در احكام فرعى نيز برخلاف ساير مسلمين عمل مى‏كنند، ولى در اصول هم چنان با آنها متحد بوده و مسائلى چون توحيد، نبوت، معاد و… را باور داشته و به حج، روزه، زكات، نماز و… عمل كنند. فرقه ‏هايى چون، اهل حديث، معتزله، اشاعره، زيديه و… از اين قبيل هستند.

گروه دوم‏

برخى ديگر از فرقه‏ ها وجود داشته و دارند كه هر چند منشأ و خاستگاه آنان دين اسلام بوده، ولى به دليل افراط و تفريطهاى رهبران و پيروان‏شان، آن چنان از دين اسلام دور افتاده‏اند كه هيچ‏گونه وجه اشتراكى با مسلمانان ندارند و نه تنها در مسائل فرعى بلكه در مسائل اصلى نيز معارف اسلامى را تحريف و در نهايت منكر آنها شده‏اند.

به عنوان مثال مى‏توان به برخى از فرقه‏هاى غيرمعروف اشاره كرد كه در كتاب‏هاى فرق و مذاهب به آنها «غالى» گفته شود. برخى از اين فرقه‏ها به جاى توحيد اسلامى رهبران خود را به مقام ربوبيت رسانده و به جاى معاد در دام تناسخ گرفتار آمده‏اند و در فروع دين نيز ضمن انكار اصل تكليف، دچار اباحى‏گرى شده و نماز و روزه، و حج و… را از بيخ و بن انكار كرده و با توجيه‏هاى انحرافى اصل اين تكاليف را منكر شده‏اند.

فرقه‏هايى چون «اسحاقيه»، «حروفيه»، «حلمانيه» و… را مى‏توان از زمره چنين فرقه گروه دوم شمرد(4). در حقيقت اين فرقه‏ها فقط منشأ اسلامى دارند و در تاريخ فرق اسلامى از آنها نام برده مى‏شود. ولى ساير مسلمانان آنان را مسلمان نمى‏دانند.

شناخت فرقه حق‏

از منظرى ژرف براى شناخت حقيقت و صراط مستقيم هدايت در ميان فرقه‏هاى مختلف، شاخص‏هاى منطقى و خردپذيرى وجود دارد و هر شخص موظف است با دقت و اخلاص و پيراسته از هرگونه تعصب و لجاجت در پى تحرى حقيقت برآيد و بر اساس ادله روشن در برابر آن تسليم و انقياد ورزد.

سنجه‏ هاى حقانيت‏

عمده ‏ترين سنجه‏ هاى حقانيت فرقه حق عبارتند از:

1 اصالت و قوت استنادپذيرى به منابع اوليه دينى.

2 صيانت‏پذيرى حداكثرى: يعنى دارا بودن عوامل و ساز و كارهايى كه بيشترين توانايى را در جهت حفظ خلوص، سلامت دينى و بازدارى از انحراف، به ويژه در خطوط اساسى دين فراهم آورد. از جمله اين عوامل عبارت است از پيشوايان و راهنمايانى كه در علم و عمل تجسم اعلاى دين و جلوه حقايق آن باشند.

3 عدم ابتلا به تناقض و تعارض درونى.

4 عقلانيت، اعتدال، جامع‏نگرى و دورى از تعصب‏ها و افراط و تفريط دين‏سوز و خردستيز.

5 استقبال از پرسش از دين و توان پاسخگويى هر چه بهتر و بيشتر به مسائل پيچيده و غامض دينى و مذهبى.(5)

فرقه‏هاى جديد

يكى ديگر از موضوعات مهم و كليدى پيرامون شناخت فرقه‏هاى معاصر توجه به ماهيت و نحوه عملكرد آنهاست. تعريف مدرن از فرقه به هر گروهى اشاره دارد كه از عملكرد روان شناختى تكنيك «كنترل ذهن» براى عضوگيرى فريب دهنده و كنترل اعضايش استفاده مى‏كند. كنترل ذهن «مجموعه‏اى از تكنيك‏هاى روانى است» كه توسط رهبران فرقه به صورت غيرمحسوس بر اعضا اعمال مى‏شود. اين تكنيك‏ها عبارتند از:

. 1 فريب‏

يك فرقه نياز دارد تا جهت عضوگيرى و به كارگيرى افراد از فريب استفاده نمايد. اگر مردم عملكردها و اعتقادات واقعى آنان را از قبل بدانند، به آنان نخواهند پيوست، لذا داراى روابطى آراسته و ظاهرالصلاح نظير كمك به فقرا، محبت، صلح جهانى، حقوق بشر، تحقيقات علمى يا محيط زيست است كه ماهيت واقعى گروه را مخفى نگاه مى‏دارد.

. 2 ويژه سازى‏

رهبران فرقه‏ ها به اعضا مى‏گويند كه تنها مى‏توانند در تشكيلات آنها و با اطاعت از دستورات آنها نجات يابند.

. 3 ترس و ارعاب‏

از رهبر فرقه و تشكيلات آن بايد ترسيد. رهبران فرقه ادعا مى‏كنند كه اوتوريته مستقيم از جانب خدا براى كنترل تقريباً تمامى شئونات زندگى فرقه را دارند. اعضا حق كوچكترين انتقاد و مخالفتى نداشته و زير علامت سؤال بردن رهبران يا برنامه‏هاى گروه در هر حال به عنوان نشانه‏اى از شورش و حماقت تلقى مى‏شود. در اين راستا روش ترور شخصيت اعضاى فرقه براى خلق احساس گناه در آنان با هدف ترس از عدم اطاعت يا مخالفت با رهبرشان، مورد استفاده قرار مى‏گيرد.

. 4 بمباران عشق و كنترل روابط

فرقه‏ها براى كنترل اعضا، از تكنيك كنترل روابط استفاده مى‏نمايند زمانى كه عضوى براى اولين‏بار وارد يك فرقه مى‏شود، آنها عمل «بمباران عشق» را بر روى وى پياده مى‏كنند، و دوستان فورى برايش بر مى‏گزينند. ولى به زودى مى‏آموزد كه اگر با آنها مخالفت كند، يا فرقه را ترك نمائد تمامى «دوستان» تازه‏اش را از دست خواهد داد تنها، منفور و ملعون مى‏شود اين تهديد ناگفته، بر اعمال اعضا در فرقه تأثير مى‏گذارد. فرقه‏ها همچنين سعى كنند تا ارتباط اعضا را با دوستان و خانواده قطع كنند، زيرا آنها از اينكه ديگران نيز بتوانند بر روى اعضا نفوذ داشته باشند، متنفرند.

. 5 كنترل اطلاعات‏

كسانى كه اطلاعات را كنترل مى‏كنند فرد را هم كنترل كنند. در يك فرقه كنترل ذهنى هرگونه اطلاعاتى خارج از فرقه خصوصاً اگر در مخالفت با فرقه باشد، شيطانى، تلقى مى‏گردد. به اعضا گفته مى‏شود كه آنها را نخوانند، باور نكنند، در نزد خود نگه نداشته و فوراً نابود كنند. زيرا فقط اطلاعات ارائه شده توسط فرقه، حقيقت دارد.

. 6 ساختار گزارش دهى‏

در يك فرقه كنترل ذهنى مانند آلمان نازى يا سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، اعضا بايد نسبت به گفته‏ها و عملكردهاى خويش مراقب باشند، چون «ديوار موش دارد و موش هم گوش دارد». هر كس ترغيب شود تا مراقب بقيه اعضا باشد و گزارش آنچه مى‏بيند را به رهبرى بدهد. اغلب اطلاعات داده شده شخصى يا خصوصى، فوراً به رهبرى گزارش مى‏شود، از اين رو اعضا در برابر گزارش شدن به رهبر و تنبيه شدن به خاطر منطبق نشدن با فرقه، عقايد و احساسات واقعى خود را پنهان مى‏كنند.

. 7 كنترل زمان‏

فرقه‏هاى جديد، اعضاى خود را به حدى با ملاقات‏ها فعاليت‏ها و مأموريت‏هاى طولانى مشغول نگاه مى‏دارند كه آنان به دليل مشغوليت و خستگى زياد، به مسائل شخصى خود، عقايد القا شده توسط فرقه، دوستان و خانواده خويش فكر نمى‏كنند.(6)

مسلماً توجه به مؤلفه‏هاى فوق مى‏تواند در شناخت دقيق و قضاوت پيرامون ماهيت يك تشكيلات سياسى نظير بهائيت حائز اهميت باشد.

فرقه ضاله بهائيت‏

با توجه به تعاريف مذكور از فرقه و سنجه‏هاى حقانيت آن، بهائيت به دليل اينكه رهبران و پيروان اوليه آنان ابتدا مسلمان بودند و در سرزمين‏هاى اسلامى زندگى مى‏كردند، يكى از فرقه‏هاى اسلامى آن هم از نوع «گروه دوم»، باطل انحرافى و گمراه‏كننده مى‏باشد. يعنى از جمله فرقه‏هايى كه بعد از جدايى، اصول و فروع مورد اتفاق مسلمانان را انكار كرده و با ادعاهاى كاذب خود (امامت، نبوت و خدائى) از زمره مسلمانان خارج شدند و در صدد ايجاد اختلاف، تفرقه‏افكنى و و تحقق مقاصد شوم بيگانگان در سرزمين‏هاى اسلامى بر آمدند. بر اين اساس مسلمانان، بهائى‏ها را جزء فرقه‏هاى اسلامى نمى‏شمارند زيرا آيين بهائيت يك آيين ساختگى است و فقط به دليل خاستگاه و سابقه تاريخى بنيان‏گذارانش با اسلام ارتباط پيدا مى‏كند، ولى به دليل ماهيتش چيزى جز يك آيين دست ساز بشرى هم چون صدها و هزاران مكتب و مسلكى كه در طول تاريخ به وجود آمده‏اند، نيست و چون طرفداران اين آيين موحّد نيستند در رديف مشركين قرار مى‏گيرند.(7)

از سوى ديگر فرقه بهائيت، از نظر عملكردى نيز در جذب نيرو، تغيير فكر، محصور كردن اعضا در يك چارت تشكيلاتى جهت جلوگيرى از خروج آن‏ها، ترس و ارعاب، بمباران عشق و…، كاملاً مطابق با فرقه‏هاى جديد (كنترل ذهنى) و تكنيك‏هاى مختلف آنان بوده‏(8) و داراى سيستم‏هاى مختلفى از قبيل لُجنه (گروه) ادارى، لُجنه آموزشى، لُجنه صيانت و.. مى‏باشد.

لازم به ذكر است لُجنه صيانت همان حفاظت اطلاعات است كه اعضاى جديد و قديم را كنترل كرده و كاملاً به صورت يك سيستم اطلاعاتى همچون گشتاپو عمل مى‏كند(9).

(1) ر. ك: فرهنگ فارسى معين، محمد معين، تهران: ندا، 1381، ص 754 المنجد (عربى به فارسى) ترجمه محمد بندرريگى، تهران: نشر ايران، ج 2، ص. 1320
000 (2) فرهنگ علوم سياسى، على آقا بخشى، مينو افشارى، تهران: چاپار، 1383، ص. 611
000 (3) ر. ك: خاستگاه تشيع و پيدايش فرقه‏هاى شيعى در عصر امامان، على آقا نورى، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى،. 1385
000 (4) ر. ك: فرهنگ فرق اسلامى، محمدجواد مشكور، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوى، 1375، ص 45، 153،. 164
000 (5) ر. ك: حميدرضا شاكرين، چرا تشيع؟، خبرگزارى فارس.
000 (6) برگرفته از: فرقه‏ها چگونه عمل مى‏كنند؟، ويژه‏نامه كژراهه، جام جم، اسفند 1386، صص 28-. 31
000 (7) ر. ك: تاريخ بهائيت، پايگاه اينترنتى انديشه قم.
000 (8) نيم‏نگاهى به مستندات تاريخى و خاطرات افرادى كه توانسته‏اند خود را از دام اين فرقه برهانند، به خوبى مبين اين واقعيت است. به عنوان نمونه ر. ك: فضل‏اللَّه مهتدى، خاطرات صبحى، تهران: مطبعه دانش، 1312 فضل‏اللَّه مهتدى، پيام پدر، تهران: مطبعه دانش، 1335 سايه شوم (خاطرات يك نجات يافته از بهائيت)، مهناز رئوفى، تهران: كيهان،. 1385
000 (9) گشتاپو نام پليس مخفى آلمان در دوره نازى‏ها است. گشتاپو مركز اطلاعات نظامى آلمان بود كه به دليل ارتكاب جنايات و خشونت‏هاى بى‏حد و مرز، بسيار بد نام و مظهر تام و تمام سركوب و استبداد در دوره مدرن تلقى مى‏شود. پرسمان.