آيا جهنميان هم مى توانند وارد بهشت شوند

آيا جهنميان هم مى توانند وارد بهشت شوند يعنى آيا آنها پس از تحمل عذاب خود وارد بهشت مى شوند؟

1 جهنّم بسته به مرتبه ى وجودى اهل آن به سه قسم كلّى تقسيم مى شود كه عبارتند از: جهنّم ذات، جهنّم صفات و جهنّم اعمال.

جهنّم ذات براى كسانى است كه در مرتبه ى ذاتشان كافرند مثل ابليس و ابوجهل و ديگر ائمه كفر كه كفر در ذاتشان رخنه كرده است و در عين اينكه به وجود خدا يا حقّانيّت انبياء و ديگر امور اعتقادى علم دارند به آن كفر مى ورزند «و جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُم.» (نمل: 14) «فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الْكافِرين» (بقره: 89)

امّا جهنّم صفات براى كسانى است كه ذاتشان آلوده به كفر نيست ولى در مرتبه ى صفات و ملكات، گرفتار كفر و الحاد و شرك مى باشند. امّا جهنّم اعمال جايگاه آنانى است كه نه در ذات و نه در صفات و ملكات كافر و مشرك نيستند و شرك صفاتى آنها در حدّ ملكه ى راسخه نيست ولى در عمل، كار مشركانه انجام داده، كم يا بيش، اهل فسق و فجورند.

2 عالم آخرت گرچه جاى تكامل اختيارى به معنى دنيوى آن نيست، ولى در آن نيز يك نحوه تكامل وجودى به نحو رجوع از ظاهر به باطن موجود است كه عرفا آن را تجدّد امثال گفته اند. لذا چنين نيست كه اهل جهنّم دائماً در يك حال باشند و دچار تحوّل نشوند. با توجّه به آيات و روايات، دو گروه از اهل جهنّم (اهل جهنّم اعمال و اهل جهنّم صفات) بعد از مديدى تحمّل عذاب به ذات و باطن خود بازگشته از جهنّم خلاص مى شوند. اهل جهنّم اعمال ابتدا به صفات خود باز مى گردند و چون رذائل آنها در حدّ ملكه ى راسخه نيست، منطقه ى صفات را بهشت مى يابند در اين هنگام اعمال خير دنيايشان هر چند يك عمل خير باشد جلوه مى كند و اينها به بهشت اعمال داخل مى شوند. امّا اهل جهنّم صفات ابتدا از دوزخ صفات به ذات خود سفر كرده از دور، ذات و فطرت الهى خود را ملاقات مى كنند، در اين هنگام صفاتشان آب فطرت يافته جهنّم صفاتشان بى فروغ مى شود ولى همچنان خاكستر گرم آن به صورت جهنّم اعمال باقى مى ماند تا سر آخر آن نيز خاموش گشته شخص خود را در بهشت اعمال مى بيند. امّا اهل جهنّم ذات تا ابد در جهنّم ذات خويش معذّبند و خلاصى نخواهند داشت چرا كه تغيير و تبديل ذات به ذات ديگر و زائل شدن ذات از ذات، ذاتاً محال است. اينان همان سران كفرند كه ذاتشان عين آتش سوزان جهنّم بوده هيزم آن هستند و ديگران نيز به آتش اينان مى سوزند. «إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِىَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ أُولئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّار: كسانى كه كافر شدند، ثروتها و فرزندانشان نمى‏تواند آنان را از (عذابِ) خداوند باز دارد در حالى كه آنان خود، هيزم آتشند.» (آل‏عمران: 10)

لازم به ذكر است كه بسيارى از گناهكاران قبل از آنكه قيامت بر پا شود در اثر جهنّم برزخى به اصل خويش برگشته در آخرت اهل بهشت مى شوند و حتّى عدّه اى در همان عالم برزخ بعد از برهه اى تحمّل عذاب به بهشت برزخى منتقل مى گردند در آخرت نيز ميزان ماندگارى افراد در جهنّم بستگى به ميزان اعمال و صفات شرك آلود او دارد و سر آخر در جهنّم نمى ماند مگر افرادى اندك از سران كفر و الحاد كه منشاء انحرافات بزرگى بوده و هيچگاه به خود نيامده اند.

پرسمان.