آثار سياسى و اجتماعى نماز

پرسش 22 . نماز چه تأثيرى در زندگى سياسى – اجتماعى افراد مى گذارد؟

آثار سياسى – اجتماعى نماز جماعت را در چندين شاخص مهم مى توان يافت؛

 

برقرارى وحدت اجتماعى

نماز باعث بروز همكارى اجتماعى بين نمازگزاران مى شود؛ اگر اين همكارى بين مردم در شئونات مختلف زندگى اجتماعى باشد و اين همكارى ها افزايش يابد، زمينه براى انجام كارهاى خير كه جنبه عمومى دارد و همچنين، تعهدات اجتماعى نمازگزاران نسبت به جامعه افزايش مى يابد. اين گونه تعاملات اجتماعى كه برخاسته از روحيه معنوى و خدامحورى است، تنها در بُعد مادى همچون كمك مالى به نيازمندان خلاصه نمى شود؛ بلكه در ابعاد مختلف عاطفى و معرفتى نيز مى باشد و هر چه اين ابعاد گسترش بيشترى پيدا نمايند، ميزان نااميدى و انفعال اجتماعى در جامعه كمتر مى شود.142

 

 

جامعه پذيرى افراد

نماز به صورت مستقيم و غيرمستقيم در جريان جامعه پذيرى افراد تأثير مى گذارد. تأثير مستقيم نماز در جامعه پذيرى بدين صورت است كه نمازگزاران با پذيرش و درونى ساختن ارزش هاى موجود در نماز، رفتارى مطابق با انتظارات جامعه اسلامى از خود بروز مى دهند. تأثير غيرمستقيم نماز در جامعه پذيرى بستگى به ميزان تأثير نماز و دين در ساير نهادها و نظام هاى اجتماعى در جامعه دارد. با توجّه به تأثير فراوان نماز و دين در نهادها و نظام هاى اجتماعى در جامعه اسلامى مى توان بيان نمود كه نماز تأثيرى بنيادى در نهادها و نظام هاى اجتماعى جامعه داشته و به همين ميزان، نماز تأثير غيرمستقيم فراوانى بر جامعه پذيرى افراد دارد.143

 

 

تشخيص و اطاعت از رهبرى

براى امام جماعت شرايطى گفته شده كه در صورت وجود آن شرايط مى توان به وى اقتدا كرد. مشكل امروز مسلمانان آن است كه نماز مى خوانند ولى رهبرانشان افراد ترسو و وابسته و دست نشانده و بدون ملاك هاى الهى اند. با زبان از خداوند راه مستقيم مى خواهند، ولى در عمل بيراهه مى روند. امام جمعه و جماعت علاوه بر دارا بودن زهد و تقوا، بايد شخصيت آگاه به مسايل روز و انسانى با بصيرت باشد در غير اين صورت نمى تواند جامعه اسلامى را به سمت كمال و پيشرفت رهنمون باشد.

امام باقر عليه السلام در اين زمينه مى فرمايد: «كُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِبَادَةٍ يجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ لاَ إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ فَسَعْيهُ غَيرُ مَقْبُول»144؛ «هر كسى كه به خدا ايمان دارد و عبادت هاى طاقت فرسا هم انجام مى دهد ولى امام لايقى از طرف خدا ندارد، تلاشش بى فايده است».

در صورتى كه مسئولين و دست اندكاران جامعه از نمازگزاران واقعى باشند و در مساجد حضور پيدا كنند، اين امر خود باعث ايجاد و افزايش تفاهم سياسى و اعتماد متقابل مردم و مسئولان مى شود و از امكانات، محدوديت ها و قابليت طرفين باخبر شده و زمينه پذيرش انتقادات سازنده بين مسئولين و مردم نيز فراهم مى گردد.145

كوتاه سخن اين كه از نظر «سياسى» نماز و به خصوص نمازهاى جمعه و اعياد نشانگر شكوه و اتحاد مسلمانان و همچنين زمينه ساز پويايى و رشد سياسى جوامع اسلامى مى باشد و همين امور دست به دست هم مى دهد تا مسلمانان همواره براى مقابله با توطئه هاى دشمن آماده بوده و در نتيجه دشمنان اسلام را در پياده نمودن نقشه هاى شومشان ناكام بگذارند.

 

142. عليرضا وحدت پناه، نماز و جامعه شناسى، ستاد اقامه نماز و احياى زكات، بهار 84، دوم، ص 164.

143. همان، ص 53.

144. الكافى، ج 1، ص 183.

145. عليرضا وحدت پناه، نماز و جامعه شناسى، ص 162.

 

منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، نماز چیستی و چرایی.